پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم بر تولید و عملکرد سبزیجات در استان هرمزگان (مطالعه موردی: پیاز و گوجه‌فرنگی)

سابقه و هدف: بخش کشاورزی، تاثیر پذیرترین زیر مجموعه‌ی اقتصاد نسبت به نوسانات اقلیمی است. تغییر اقلیم از عوامل ناپایدار موثر بر عملکرد محصولات کشاورزی است. بنابراین شناخت پارامترهای آب و هوایی و اثر آن‌ها روی گیاهان زراعی یکی از مهمترین عوامل موثر در افزایش عملکرد و به تبع آن بالا بردن تولید می باشد. تولید سبزیجات در سطح جهان به عنوان حرفه ای درآمدزا، در بهبود سطح اقتصاد عمومی کشورها بسیار موثر است. عدم استفاده مناسب از امکانات بالقوه اقلیمی سبب تخریب منابع طبیعی و هدر رفتن سرمایه‌های ملی می گردد. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی عملکرد و تولید دو محصول پیاز و گوجه‌فرنگی در اثر تغییر اقلیم در استان هرمزگان و پیش‌بینی آن‌ها برای سال‌های 2025 تا 2100 می‌باشد. مواد و روش‌ها: به این منظور برای برآورد دقیق‌تر تابع واکنش عملکرد سبزیجات به مولفه‌های اقلیمی، با استفاده از شاخص‌های اقلیمی استان هرمزگان به دو منطقه اقلیمی، منطقه(1) شامل شهرستان‌های میناب، حاجی‌آباد و رودان و منطقه (2) شامل شهرستان‌های بندرلنگه، بندعباس، قشم و جاسک پهنه‌بندی شد. تابع واکنش عملکرد دو محصول پیاز و گوجه‌فرنگی در دو منطقه مورد مطالعه به کمک روش داده‌های تابلویی با استفاده از نرم‌افزار eviews برآورد گردید سپس با استفاده از سناریوهای پیش‌بینی آب و هوا، عملکرد و تولید سبزیجات (پیاز و گوجه‌فرنگی) یرای سال‌های 2025 تا 2100 پیش‌بینی شد. داده‌های کشاورزی و آب و هوا طی سال‌های 1382-1396 جمع آوری گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که عامل دما تاثیر عکس و عامل بارندگی و رطوبت تاثیر مستقیم بر عملکرد محصول پیاز و گوجه‌فرنگی دارد. مهمترین عامل تاثیر گذار بر محصول پیاز در هر دو منطقه (1) و (2) مورد مطالعه دما و بر محصول گوجه‌فرنگی در منطقه (1) رطوبت و در منطقه (2) عامل دما و رطوبت از نظر شدت تاثیرگذاری تقریباَ یکسان با این تفاوت که دما اثر منفی و بارندگی اثر مثبت بر عملکرد دارد. اثر منفی دما بر عملکرد محصول پیاز بالاتر از محصول گوجه‌فرنگی بدست آمد. اثر منفی دما بر محصول پیاز در منطقه (2) از شدت بالاتری نسبت به منطقه (1) برخوردار است. پیش‌بینی عملکرد تا سال 2100 نشان داد که محصول پیاز از شدت کاهش عملکرد بالاتری نسبت به محصول گوجه‌فرنگی برخوردار است. در دو منطقه مورد مطالعه کاهش عملکرد در منطقه (2) بالاتر از منطقه (1) می باشد. در مقابل محصول گوجه‌فرنگی عملکرد در منطقه (1) بالاتر از منطقه (2) است. متناسب با کاهش عملکرد دو محصول، کاهش تولید را در دو منطقه برای هر دو محصول تا سال 2100 پیش‌بینی گردید. نتیجه‌گیری: با توجه به اثرات منفی تغییر اقلیم بر محصولات مورد مطالعه، می‌بایست جهت جلوگیری از این اثرات زیان بار راهکارهایی برای سازگاری با شرایط اقلیمی مانند تغییر الگوی کشت منطقه، مدیریت بهینه منابع و تولید یا معرفی ارقام مقاوم به تغییر اقلیم ارائه گردد. بنابراین می‌توان بیان نمود که منطقه (1) در تولید محصول پیاز و منطقه (2) در تولید محصول گوجه‌فرنگی دارای مزیت نسبی هستند.

Prediction of Climate Change Effects on Vegetable Production and Functioning in Hormozgan Province (Case study: onion and tomatoe)

Background and objectives: The agriculture section as a subsection of our economy receives the most impact under the climate fluctuations. Climate change is an unsustainable factor affecting the yield of agricultural crops. Therefore, recognition of climate parameters and their effect on crops is one of the most important factors in increasing yield. Vegetable production globally, as a wageearning profession, is very effective in improving the general public’s economy. The inadequate use of potential climatic facilities causes the destruction of natural resources and the wasting of the national capital. The purpose of this study was to evaluate the yield and production of onion and tomato products due to climate change and its prediction for 20252100 in Hormozgan province. Materials and methods: In order to more accurately estimate the function of the reaction of the yield of horticultural products to the climatic components, the climatic indices of Hormozgan province were divided into two climatic regions. Region (1) includes Minab, Hajiabad, Rudan and region (2) includes Bandarlenghe, BandAbbas, Qeshm and Jask. The yield function of two products, onion and tomato, in the two regions under study was estimated using panel data and Eviews software. Then, using the weather forecasting scenarios, the yield and production of vegetables (onion and tomato) for the years 2025 to 2100 were predicted. Agricultural and climatic data were collected during the years 2003 2017. Results: Results showed that the temperature has an opposite effect and rainfall and humidity has a direct effect on the yield of onion and tomato. The most important factor affecting onion production in both regions is the temperature. On the tomato production, the humidity factor in the region (1) and the factor of temperature and humidity in the region (2) are almost the same in terms of effect level. The difference is that the temperature has a negative effect and the humidity has a positive effect on the performance. The negative effect of temperature on the onion yield was higher than that of tomato. The negative effect of temperature on onion production in the region (2) has a higher intensity than the region (1). Performance prediction up to 2100 showed that yield of onion reduce more than yield of tomato. the yield reduction in the region (2) is higher than the region (1). In contrast, the tomato production in the region (1) is higher than the region (2). According to the decline in the yield of two products, the production cuts for both products has been predicted in both regions until the year 2100. Conclusion: According to the negative effects of climate change on the products under study, we should provide solutions to avoid the harmful effects and to adapt to the climatic conditions. This includes changing the region’s cultivation pattern, managing optimal resources and producing climate change resistant seeds. Therefore, it can be stated that the region (1) has a comparative advantage in the production of onion and the region (2) in the production of tomato.