بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژی گیاه به‌لیمو (citriodora lippia) تحت تنش شوری

سابقه و هدف: به‌لیمو با نام علمی citriodora lippia درختچه‌ای از خانواده‌ی شاهپسند (verbenaceae) می‌باشد که به دلیل اهمیت فراوان اقتصادی، امروزه در صنایع غذایی و عطرسازی در اکثر کشورها کشت و کار می‌شود. برگ‌های این گیاه که بخش‌های قابل استفاده این گیاه هستند دارای اسانس معطر و ترکیبات ارزشمندی هستند که به صورت دمنوش مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مشکلات خاک‌های ایران، شوری آن می‌باشد که یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید محصولات کشاورزی می‌باشد. با توجه به اهمیت اقتصادی گیاه به‌لیمو و مشکل شوری که می تواند سبب محدودیت در کشت این گیاه شود این پژوهش صورت گرفت. مواد و روش‌ها: در این پژوهش اثر غلظت‌های مختلف سالیسیلک اسید بر تحمل به شوری دانهال‌های گیاه دارویی به‌لیمو در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی بود. فاکتورها شامل شوری در چهار سطح (0، 50 و 100 و 150 میلی مولار کلرید سدیم) و سالیسیلیک اسید در سه سطح (0، 0.5، 1 میلی مولار) با 3 تکرار بودند. پارامترهای وزن خشک برگ، ارتفاع ساقه، محتوای آب نسبی برگ، نشت یونی، میزان کلروفیل، کربوهیدرات کل، پرولین، آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و درصد اسانس در گیاهان اندازه‌گیری شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر شوری بر همه پارامترها به جز محتوای نسبی آب برگ معنی‌دار بود (0.01 ≥p). اثر سالیسیلیک ‌اسید نیز بر همه پارامترها به جز وزن خشک برگ، محتوای نسبی آب برگ و میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز معنی‌دار بود. در شرایط تنش شوری وزن خشک برگ، ارتفاع ساقه، میزان کلروفیل کاهش یافتند. درصد کاهش وزن خشک برگ در مقایسه با تیمار عدم شوری در تیمارهای 50، 100 و 150 میلی مولار به ترتیب 10.3، 24.4 و 30.1 درصد بودند. بیشترین مقدار تجمع پرولین، کربوهیدرات، آنزیم‌های آنتی اکسیدان و نشت یونی در تیمار شوری 150 میلی‌مولار مشاهده شد. به طوری‌که بالاترین میزان نشت یونی (78.77 درصد) متعلق به سطح شوری 150 میلی مولار و کمترین مقدار (52.5 درصد) در شرایط عدم شوری بدست آمد. کاربرد سالیسیلیک اسید 1 میلی‌مولار سبب افزایش ارتفاع ساقه، افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان، کلروفیل، کربوهیدرات، پرولین و درصد اسانس شد. غلظت 1 میلیمولار سالیسیلیک اسید به‌طور معنی‌داری سبب افزایش ارتفاع ساقه، افزایش قندهای محلول، افزایش میزان کلروفیل و پرولین و کاهش میزان نشت یونی برگ دانهال‌های به‌لیمو در مقایسه با عدم محلول‌پاشی گردید. بیشترین میزان فعالیت کاتالاز (u/mg.fw1 95.1) و پراکسیداز (u/mg.fw1 26.4) نیز در شوری 150 میلی‌مولار و غلظت سالیسیلیک اسید 1 میلی‌مولار مشاهده شد. از نظر درصد اسانس نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری تا 100 میلی‌مولار درصد اسانس 25 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت و از نظر آماری اختلاف معنی‌دار بود. نتیجه‌گیری: به طورکلی محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید به‌ویژه غلظت 1 میلی‌مولار توانست تاثیر سوء تنش شوری بر دانهال‌های به‌لیمو را کاهش دهد.

Effect of salicylic acid application on some growth traits of Lemon verbena (Lippia citriodora) under salinity stress

Background and objectives: The citriodora Lippia is a shrub of the Verbenaceae family which cultivated in many countries due to its high economic importance. The leaves of this plant as usable part of the plant have essential oils.This essential oil is very valuable in the perfume industry. In addition, the dry leaves of this plant are used as a herbal tea. One of the problems in Iran’s soils is the presence of salt stress, which is one of the major limiting factors for agricultural production. Due to the economic significance of Lemon verbena, and the salinity problem that could restrict the cultivation of this plant, this study was conducted. Materials and methods: In this study, the effect of different concentrations of salicylic acid on salinity tolerance Lemon verbena were investigated. Factors included salinity in four levels (0, 50, 100 and 150 mM sodium chloride) and salicylic acid at three levels (0, 0.5, 1 mM) with 3 replications. Results: The results showed that salinity effect on all parameters was significant except for the relative water content of leaves. The effect of salicylic acid on all parameters except leaf dry weight, leaf relative water content and activity of peroxidase enzyme was significant. In salinity stress conditions, leaf dry weight, stem height, chlorophyll content decreased significantly. The percentage of weight loss in treatments 50, 100 and 150 mM was 10.36, 24.4 and 30.12%, respectively. The highest amount of proline, carbohydrate, antioxidant enzymes and ion leakage was observed in severe stress treatments. So that the highest ion leakage (78.77%) belonged to salinity 150 mM and the lowest amount (52.55%) was obtained in no salinity conditions. The difference between treatments of salinity of 50 and 100 mM was not statistically significant. Application of salicylic acid increased stem height, activity of antioxidant enzymes, chlorophyll, carbohydrate, proline and essential oil percentage. The concentration of 1 mM salicylic acid significantly increased stem height, soluble sugars, chlorophyll content and proline and reduced the amount of ion leakage of seedlings in Lemon verbena compared to nonfoliar application. The highest activity of catalase (95.09 u / mg.fw1) and peroxidase (26.47 u / mg.fw1) was observed in salinity of 150 mM and concentration of 1 mM salicylic acid. In terms of essential oil content, the results showed that with increasing salinity up to 100 mM, the percentage of essential oil increased. That is, salinity up to 100 mM concentration did not have a negative effect on the essential oil content and even increased it. But with increasing salinity to 150 mM, essential oil content decreased.In general, salicylic acid spraying, especially concentration of 1 mM, could reduce the effect of salinity stress on Lemon verbena seedlings. Conclusion: In general, salicylic acid spraying, especially concentration of 1 mM, could reduce the effect of salinity stress on Lemon verbena seedlings.