مطالعه تاثیر اسید جیبرلیک و وزن بنه بر صفات رویشی و عملکرد زعفران (crocus sativus l.)

سابقه و هدف: گیاه دارویی زعفران با نام علمی (crocus sativus l.) از مهم ترین گیاهان دارویی و گران ترین ادویه جهان می باشد. صادراتی بودن زعفران باعث شده است، برنامه ریزی برای افزایش کمیت و کیفیت برای رقابت در بازار جهانی امری اجتناب ناپذیر باشد و پژوهش های گسترده ای را در هر نقطه بطلبد. بنابراین، پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر هم زمان هورمون اسید جیبرلک و وزن بنه بر صفات رویشی و عملکرد گیاه زعفران می باشد.ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ: اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﻫﻮرﻣﻮن اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ و وزن ﺑﻨﻪ ﻣﺎدری ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﻞ و وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی رﺷﺪی زﻋﻔﺮان، ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ دو ﺳﻄﺢ اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ (0 و 20 ﭘﯽ ﭘﯽ ام) و 3 ﺳﻄﺢ وزن ﺑﻨﻪ ﻣﺎدری (ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮوه ﻫﺎی وزﻧﯽ 4- 0/1، 4/1-8 و 8/1-12 ﮔﺮم) در 3 ﺗﮑﺮار در ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﯿﺮﺟﻨﺪ، در ﺳﺎل 1395 اﺟﺮا ﮔﺮدﯾﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ وزن ﺑﻨﻪ ﻣﺎدری ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺻﻔﺎت ﮔﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد، ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﮔﻞ، ﻣﺘﻮﺳﻂ وزن ﺗﺎزه ﮔﻞ، و ﻣﺘﻮﺳﻂ وزن ﺗﺮ و ﺧﺸﮏ ﮐﻼﻟﻪ (ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ 0/381 ﮔﺮم در ﺑﻮﺗﻪ، 37/72 ﺗﻌﺪاد در ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و 0/025 و 0/0046 ﮔﺮم در ﺑﻮﺗﻪ) از ﺗﯿﻤﺎر ﺑﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﺎ وزن 8/1-12 ﮔﺮم و ﮐﻢ ﺗﺮﯾﻦ آن ﻫﺎ از ﺑﻨﻪﻫﺎی ﺑﺎ وزن 0/1-4 ﮔﺮم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ وزن ﺑﻨﻪ، ﺳﺒﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺻﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮگ (ﻃﻮل ﺑﺮگ، وزن ﺗﺮ و ﺧﺸﮏ ﺑﺮگ، ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ b ،a و ﮐﻞ ﺑﺮگ) ﺷﺪ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﮐﻪ ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺻﻔﺎت از ﺗﯿﻤﺎر ﺑﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﺎ وزن 12- 8/1 ﮔﺮم و ﮐﻢ ﺗﺮﯾﻦ آن از ﺗﯿﻤﺎر ﺑﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﺎ وزن 0/1-4 ﮔﺮم ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ، ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ، ﮐﻪ اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﮐﺜﺮ ﺻﻔﺎت روﯾﺸﯽ ﺑﺮگ ﻣﻌﻨﯽدار ﺑﻮد، ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻃﻮل ﺑﺮگ (32/02 ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ)، ﺗﻌﺪاد ﺑﺮگ (6/28)، ﻣﺘﻮﺳﻂ وزن ﺗﺎزه ﺑﺮگ (0/388 ﮔﺮم در ﺑﻮﺗﻪ)، ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ a (0/203 ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم در وزن ﺗﺮ) از ﺗﯿﻤﺎر ﻣﺼﺮف اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ. اﻣﺎ اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ ﻓﻘﻂ در ﺻﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﻞ، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﮔﻞ ﻣﻌﻨﯽ دار ﮔﺮدﯾﺪ، ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﮔﻞ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮﻫﻤﮑﻨﺶ ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد، ﮐﻪ ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ b از ﺑﺮﻫﻤﮑﻨﺶ، ﺑﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﺎ وزن 8/1-12 ﮔﺮم و ﻣﺼﺮف اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﻮل ﮐﻼﻟﻪ در ﺑﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﺎ وزن 4/1-8 ﮔﺮم و ﻋﺪم ﻣﺼﺮف اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش، بنه های مادری درشت (8/1-12 ﮔﺮم) اﺛﺮات ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت رﺷﺪی و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﻞ زﻋﻔﺮان داﺷﺖ، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ، ﮐﺎرﺑﺮد اﺳﯿﺪ ﺟﯿﺒﺮﻟﯿﮏ، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﺻﻔﺎت روﯾﺸﯽ زﻋﻔﺮان ﮔﺮدﯾﺪ و روی ﺻﻔﺎت ﮔﻞ زﻋﻔﺮان ﺗﺄﺛﯿﺮی ﻧﺪاﺷﺖ.