اثر کاربرد کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر خصوصیات کمی زرشک بی‌دانه در سال آور

سابقه و هدف: برای داشتن یک نظام کشاورزی پایدار، استفاده از نهاده‌هایی که جنبه‌های بوم شناختی را بهبود بخشند و مخاطرات محیطی را کاهش دهند، ضروری به‌نظر می‌رسد. گیاه زرشک از قرن‌ها پیش در اکثر کشورها برای مصرف خوراکی به‌عنوان چاشنی غذاها و هم‌چنین به‌عنوان دارو برای کاهش فشار خون، تقویت قلب، تسکین حرارت معده و بند آمدن سیلان خون بواسیر، استفاده می‌شده است. همچنین، میوه زرشک طبیعتی سرد و خشک دارد، صفرابر و مدر است، از خون‌ریزی مزمن جلوگیری می‌کند و برای تقویت و رفع انسداد کبد بسیار نافع است (31). این گیاه در ایران پراکنش زیادی دارد و در شیب‌های تند به‌ویژه خاک‌های آهک‌دار در آذربایجان، گیلان، مازندران، گلستان، تهران، خراسان (قاین، سربیشه، سلم‌آباد، درگز) و فارس دیده می‌شود (44). شهرستان‌های قاین و بیرجند در استان خراسان جنوبی بیش از 97 درصد سطح زیرکشت زرشک کشور و تولید 95 درصد از زرشک دنیا را دارا می باشد (20). مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در باغی تجاری در شهرستان قاینات، در سال زراعی 1394-1395 اجرا شد. کرت‌های اصلی آزمایش شامل چهار ترکیب کودی شامل عدم مصرف کود، مصرف کود شیمیایی، کود آلی (گاوی) و کاربرد 50 درصد کود شیمیایی + 50 درصد کود آلی بودند. کرت‌های فرعی نیز شامل عدم مصرف کود زیستی و اسید‌هیومیک، کود زیستی فسفات‌بارور2، اسید هیومیک و کاربرد توام کود زیستی + اسید هیومیک بود. یافته‌ها: تیمارهای مورد مطالعه اثر معنی‌داری بر تمام صفات اندازه گیری شده داشت. به‌طوری که کاربرد توام کود‌های شیمیایی و دامی همراه با کود آبیاری اسید هیومیک و فسفات ‌بارور2 بیشترین میانگین‌ها را از نظر طول حبه و برگ، وزن تر و خشک 100 حبه، عملکرد تر و خشک حبه و عملکرد تر شاخه‌های بارور داشت. استفاده از کود آلی با کود آبیاری اسید هیومیک و فسفات‌بارور2 موجب تولید بیشترین تعداد حبه در خوشه، خوشه در شاخه و تعداد شاخه‌های بارور گردید. بیشترین تعداد شاخه‌های فصل جاری و نسبت شاخه‌های بدون بار به شاخه‌های بارور نیز به کاربرد کود شیمیایی به همراه کود آبیاری اسید هیومیک و فسفات‌بارور‌2 اختصاص داشت. عملکرد خشک حبه (عملکرد اقتصادی) در شرایط استفاده توام کودهای شمیایی و دامی با اسید هیومیک و فسفات‌بارور2، حدود 48/10 درصد نسبت به تیمار کود آلی + اسید‌هیومیک + فسفات بارور‌2، حدود 11/20 درصد نسبت به تیمار کود شیمیایی + اسیدهیومیک + فسفاتبارور2 و 30/27 درصد نسبت به شاهد (عدم مصرف کود) افزایش یافت. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمایش، تیمار کاربرد تلفیقی کود آلی و شیمیایی به همراه اسیدهیومیک و فسفات بارور 2 حداکثر طول حبه و برگ، وزن تر و خشک 100 حبه، عملکرد تر و خشک حبه، عملکرد تر محصول با شاخه را نشان داد.