ارزیابی استفاده توام اکسین و چند ترکیب شیمیایی جهت انگیزش ریشه در قلمه‌های زیتون

چکیده سابقه و هدف: افزونش زیتون از طریق قلمه ساقه یک روش ساده و سریع برای نگهداری یکنواختی ژنتیکی و زودباردهی نسبت به نهال‌های حاصل از بذر می‌باشد. سخت ریشه‌زا بودن، یکی از مشکلات این روش در برخی ارقام است که دلایل آن متفاوت می‌باشد. بنابراین به منظور بهبود وضعیت ریشه‌زایی دو رقم زیتون (کرونایکی و میشن)، پژوهش حاضر طراحی و اجرا شد. مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 8 تیمار و سه تکرار و دو روش کاربرد به اجرا در آمد. تیمار‌های هورمونی مورد بررسی شامل اکسین (ایندول بوتریک اسید) با غلظت 3000 پی‌پی‌ام به تنهایی یا در ترکیب با پوترسین (100 و 200 پی‌پی‌ام)، فلوروگلوسینول (125 و 250 پی‌پی‌ام)، تیروزین (250 و 500 پی‌پی‌ام) بود. اعمال تیمارها به دو روش محلول‌زنی (فرو بردن قاعده قلمه‌ها در محلول) و یا به صورت محلول‌پاشی(اسپری کردن قلمه‌ها با تیمارهای مورد نظر) انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که واکنش دو رقم زیتون به تیمارهای اعمال شده متفاوت است به طوری که درصد ریشه‌زایی و طویل‌ترین طول ریشه تحت تاثیر رقم واقع نشد ولی بقیه صفات اندازه‌گیری شده در دو رقم متفاوت بود. تعداد ریشه، طول ریشه، وزن تر و وزن خشک ریشه در رقم میشن بیشتر از رقم کرونایکی بود و سطح برگ و هم چنین زنده‌مانی قلمه‌های زیتون بعد از انتقال به گلدان در رقم کرونایکی نسبت به رقم میشن بیشتر بود. نتایج نشان داد که تمامی تیمارهای اعمال شده تعداد ریشه، وزن تر، وزن خشک و درصد ریشهزایی و هم چنین سطح برگ و زنده‌مانی قلمه‌های زیتون را به طور معنی‌داری نسبت به تیمار شاهد افزایش دادند، به طوری‌که بیشترین افزایش در تیمارهای اکسین در ترکیب با فلوروگلوسینول (250پی‌پی‌ام) و یا پوترسین (200 پی‌پی‌ام) نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد. صرف نظر از رقم زیتون مورد مطالعه، روش اعمال تیمارها نیز مهم به نظر می‌رسد به طوری که بیشترین تعداد و طول ریشه، وزن تر و وزن خشک ریشه در روش محلول‌زنی مشاهده شد و بیش‌ترین سطح برگ و درصد ریشه‌زایی در روش محلول‌پاشی مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر به وضوح نشان می‌دهد که ترکیب توام اکسین با برخی ترکیبات شیمیایی مانند فلوروگلوسینول، پوترسین و تیروزین قادر به بهبود ریشه‌زایی قلمه‌های زیتون است و کاربرد توام آن ها در نهالستان‌های تجاری برای افزونش ارقام زیتون توسط قلمه قابل توصیه است.