ارزیابی همزیستی سه گونه‌ی قارچ میکوریزا بر ویژگی‌های بیوشیمیایی چمن‌های اگروپیرون (agropyron elongatum) و پوآی چند‌ساله (poa pratensis) تحت تنش خشکی

سابقه و هدف: چمن‌ها مهمترین گیاهان پوششی با قدرت پا خوری بالا هستند که به ندرت می‌توان جایگزینی برای آن‌ها در فضای سبز پیدا کرد. محدودیت منابع آب آبیاری یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت چمن‌ها بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک است. یکی از راه‌های کاهش اثرات سوء تنش خشکی، همزیستی قارچ‌ میکوریزا با ریشه‌ی گیاه است. مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی اثر همزیستی سه گونه قارچ میکوریزا (clarum glomus، glomus fasiculatum، mosseae glomus و بدون کاربرد قارچ) و تنش‌ خشکی (با سه سطح رطوبتی 80 ، 55 و 30 درصد ظرفیت زراعی) بر ویژگی‌های بیوشیمیایی چمن‌های‌ پوآی چندساله (poa pratensis) و اگروپیرون (agropyron elongatum)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی طی سال‌های 94-1393 در گلخانه‌ی تحقیقاتی دانشکده‌ی علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. چمن‌ها 60 روز پس از کاشت تحت تنش خشکی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، کاتالاز و میزان مالون‌دی‌آلدهید، پرولین و پروتئین کل برگ و درصد کلنی‌سازی ریشه بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین درصد کلنی‌سازی ریشه را چمن اگروپیرون با گونه‌ی گلوموس موسه‌آ و کمترین درصد را پوآی چندساله با گونه‌ی گلوموس کلاروم داشتند. تنش خشکی درصد کلنی‌سازی گونه‌ی گلوموس موسه‌آ را با هر دو گونه‌ی چمن کاهش ولی درصد کلنی‌سازی گونه‌های گلوموس کلاروم و گلوموس فسیکولاتوم را با ریشه‌ی چمن اگروپیرون و پوآی چند‌ساله افزایش داد. تنش خشکی سبب افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان، میزان پرولین، مالون‌دی‌آلدهید و پروتئین کل برگ چمن‌های مورد آزمایش گردید. قارچ میکوریزا بویژه در شرایط تنش خشکی فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان میزان پرولین و پروتئین را افزایش ولی میزان مالوندی‌آلدهید را کاهش داد. بین گونه‌های قارچ و گونه‌های چمن به لحاظ تاثیر بر صفات ذکر شده اختلاف معنی‌دار مشاهده گردید، بهطوری‌که در چمن اگروپیرون، گونه گلوموس موسه‌آ و در چمن پو‌آی چندساله، گونه گلوموس کلاروم سبب بیشترین فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز گردیدند. در بالاترین سطح تنش خشکی چمن‌های همزیست با گلوموس موسه‌آ بیشترین فعالیت پراکسیداز را داشتند ولی در تنش ملایم، بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز در برگ چمن‌های همزیست با قارچ گلوموس فسیکولاتوم مشاهده شد. در شرایط تنش ملایم چمن‌های اگروپیرون همزیست با قارچ گلوموس موسه‌آ بیشترین فعالیت کاتالاز را دارا بودند در‌حالی‌که در بالاترین سطح تنش بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز در برگ چمن‌های همزیست با قارچ گلوموس فسیکولاتوم مشاهده گردید ولی در چمن پوآیچندساله در هر دو شرایط تنش شدید و ملایم بیشترین فعالیت کاتالاز مربوط به چمن‌هایی بود که با قارچ میکوریزا تلقیح نشده بودند. گونه‌ی گلوموس موسه‌آ سبب گردید که میزان پرولین برگ چمن در بالاترین سطح تنش خشکی (30 درصد ظرفیت زراعی) بیش از 130 درصد نسبت به شرایط بدون قارچ افزایش ولی میزان مالون‌دی‌آلدهید بیش از 32 درصد کاهش یابد و در تنش متوسط این نسبت به ترتیب70 درصد افزایش و 25 درصد کاهش بود. نتیجه‌گیری: تاثیر گونه‌های قارچ میکوریزا بر فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان در برگ چمن‌های مورد مطالعه تحت تنش خشکی متفاوت بود ولی در مجموع میکوریزا توانست با افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و میزان پرولین، سبب کاهش میزان پراکسیداسیون لیپید غشاء سلول‌های برگ چمن‌‌های مورد مطالعه گردد. که از این نظر گونه‌ی گلوموس موسه‌آ موثرتر بود.