ماهیت و انواع مسئولیت معاونت در دیوان های بین المللی کیفری

اساسنامه دیوان‌ های بین‌المللی کیفری صراحتاً اصطلاح معاونت را به کار نبرده‌اند، بلکه صرفاً به مصادیقی از مساعدت و همکاری در ارتکاب جرم اشاره نموده‌اند. مصادیق مختلفی مانند برنامه‌ریزی، تحریک، و کمک مادی و معنوی در ارتکاب جرایم بین‌المللی در اساسنامه این محاکم مورد اشاره قرار گرفته‌اند. حال سوال این است که آیا اشکال مختلف مساعدت و همکاری در ارتکاب جرایم بین‌المللی را می‌توان به منزله معاونت در ارتکاب جرم دانست؟ آیا این امر می‌تواند به مسئولیت کم‌تر و در نتیجه مجازات خفیف‌تر برای متهم منجر شود؟ این مقاله با بررسی معیارهای مختلف جهت تمیز مباشرت از معاونت، به این نتیجه می‌رسد که دیوان‌های بین‌المللی کیفری در رویه جدید خود با استناد به معیار کنترل جرم، مباشرت در جرم را از معاونت تمیز می‌دهند. در واقع کنترل‌کننده جرم همان فاعل جرم است و سایرین، معاونان در جرم ارتکابی هستند. معاونت در جرایم بین‌المللی شامل مصادیق مختلفی می‌شود که هر یک از تعریف و شرایط متمایزی برخوردار هستند به طوری که برخی از آن‌ها از شدت بیشتری در قیاس با انواع دیگر برخوردار هستند. این تفکیک جهت ارائه تصویر درست از نقش عاملان جرایم بین‌المللی است و منجر به مجازات کمتر معاونان در قیاس با مباشران جرایم بین‌المللی نمی‌شود.