تاثیر درجات تقصیر غیرعمدی بر مسوولیت واردکننده زیان: مطالعه تطبیقی حقوق ایران و کامن ‌لا

درجه‌بندی تقصیر به مراتب مختلف، پیچیدگی‌های بسیاری در عالم حقوق دارد. به همین روی، برخی به‌کل منکر هرگونه درجه‌بندی گردیده و برخی دیگر، برای آن مراتب بسیاری متصور شده‌اند. در این مقاله، و با هدف سامان‌دادن به این تشتّت، دیدگاهی جدید در این خصوص مورد پذیرش قرار گرفته‌است. به عبارتی، در کنار به رسمیت‌شناختنِ اصل مشکّک‌بودنِ مفهومِ تقصیر، حدود این درجات نیز مورد واکاوی قرار گرفته است. به طوری که در کنار داشتنِ معیارهای شخصی برای شناسایی رفتار عمدی، از ضوابط عینی نیز برای تکمیل آن استفاده نماید. این مفهوم از تقصیر، که در مرز میان عمد و غیرعمد قرار می‌گیرد، نیاز به پشتوانه‌ای حقوقی دارد تا به محک اندیشه حقوق‌دانان سیقل خورده و پس از تنقیح، به عنوان ضابطه‌ای کلی برای پوشش رفتارهای عمدی از آن یاد شود. در این میان، با مصادیق متعددی از انواع دیگر تقصیر روبه‌رو می‌شویم که بی‌آن‌که واجد وصف عمدی باشند، از تقصیر عادی صِرف نیز فاصله گرفته‌اند. به طور مثال، به هنگام بررسیِ برخی مواد قانون مجازات، خسارت تنبیهی و یا مقررات حوزة حقوق بیمه،‌ خواهیم دید که قانون‌گذار به برخی از انواع تقصیرها چون مستی، عدم تعادل ناشی از مصرف مواد مخدر و... به طور خاص اشاره نموده و آثاری چون پرداخت خسارت مضاعف، یا رجوع بیمه‌گر، برای آن در نظر گرفته‌است.