نقش صغیر و والدین در قاعده بی ‌احتیاطی مشترک؛ مطالعه تطبیقی حقوق مسئولیت مدنی انگلستان و ایران

مطابق قاعده بی‌ احتیاطی مشترک، به میزان سهمی که زیان‌دیده در ورود آسیب دارد، از مسئولیت زیان زننده کاسته می-شود. پرسش قابل‌طرح در این خصوص این است که اگر زیان‌دیده شخص صغیری باشد و عمل او در کنار عمل زیان‌بار شخص ثالث موجب تحمیل خسارت گردد، آیا همچنان قاعده بی‌احتیاطی مشترک قابل‌اعمال است؟ در حقوق ایران نظر به سکوت قانون و رویه قضایی، پاسخ به پرسش بر بنیاد قواعد عمومی، مثبت است. درحقوق انگلیس، هم در رویه قضایی و هم در پارلمان این مهم به صورت مستقل مورد توجه قرار گرفته است و مباحث جالب‌توجهی در خصوص شمول بی‌احتیاطی مشترک نسبت به صغیر مطرح می گردد. بااین‌وجود، تحقیق نشان می‌دهد از یکسو؛ برای تشخیص ارتکاب بی‌احتیاطی صغیر، به جای توجه به معیار عینی، باید به معیار ذهنی؛ مانند میزان درک و تجربه یک صغیر توجه نمود و ازاین طریق در بسیاری از موارد با بی‌احتیاط محسوب ننمودن او، از نتایج ناعادلانه اجتناب نمود. از سوی دیگر به دلیل اهمیت نقش والدین در جلوگیری از ورود آسیب به فرزندان صغیر، باید محدوده تکلیف به مراقبت سرپرستان در خصوص افعال صغیر در خانواده مشخص گردد؛ زیرا اگر نقض تکلیف مراقبتی والدین کودک را در وضعیتی قرار دهد که آسیب وارده مستقیماً از بی‌احتیاطی ناشی شود و قابل پیش‌بینی باشد که فقدان مراقبت از فرزند در این موقعیت احتمالاً به آسیب منجر خواهد شد، حسب قاعده بی احتیاطی مشترک، از مسئولیت شخص ثالث کاسته خواهد شد و می تواند موجبات مسئولیت مدنی سرپرستان در برابر صغیر را فراهم آورد.