نقد و ارزیابی نظریه «اشتراک معنوی عقود» در حقوق اسلام

نظریه اشتراک معنوی بر آن است که اگر عقدی نتیجه عقد دیگری را دربرداشت، آن عقدِ دیگر، در عالم واقع محقّق می‌شود ولو اینکه چنین قصدی نداشته باشند. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی توصیفی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای به تجزیه و تحلیل نظریه مذکور پرداخته ایم. نظریه مذکور میان فقهای شیعه و اهل سنّت، مخالفان و موافقان جدّی دارد به طوری که در فقه شیعه، به‌نحو موردی مصادیقی از این نظریه دیده می‌شود ولی در فقه اهل سنّت، گستردگی مصادیق این نظریه زیاد است. به‌نظر می‌رسد باتوجه به این که نظریه مذکور از یک طرف، اراده متعاقدین را لحاظ نمی‌کند و همچنین از طرف دیگر، موجب آشفتگی در میان قراردادها می‌شود لذا باید به‌صورت جزئی و مصداقی با این نظریه برخورد کرد؛ بنابراین اگر در موردی نصّ قانونی وجود داشته باشد، نظریه اعمال می‌شود و در غیر این صورت، اراده متعاقدین ملاک خواهد بود.

critique and evaluation of the theory of spiritual communion of contracts in islamic law

the theory of spiritual communion is that if the contract bear a result of another contract, it is another contract in fact, even though the parties had not considered such intention. in the following research, we analyzed the theory by using descriptive analytical method and according to the references cited. this theory has a serious disagreement among shia and sunni scholars. the shia scholars have accepted this theory as an instance, but the famous jurists of the sunni scholars have raised this theory as a general theory. according to the view that the theory doesn’t considers intention of the parties and also, on the other hand, cause chaos among contracts; it seems necessary to treat it as a sentence and partly (not generally; therefore, if there are legal texts, then intentions of the parties shall be the criterion.