واکاوی احکام عقد حواله با رویکردی نقّادانه به موضع قانون مدنی

از جمله اعمال حقوقی که به عنوان ابزاری جهت ایجاد تحوّل در تعهّد می‌‌تواند مورد استفاده قرار گیرد «عقد حواله» است. مشهورِ فقیهان امامیه اثرِ عقد حواله را مانند عقد ضمان، «انتقال دین» دانسته و بر همین مبنا ساختمان و احکام آن را سامان داده اند. این وضعیت سبب شده تا این احکام از جهات متعدّدی مبتلا به اشکال باشند. همین وضع مورد پیروی قانونگذار در قانون مدنی نیز واقع شده و در نتیجه، به احکامِ مربوط به عقد حواله در قانون مدنی نیز همان اشکالات وارد است. این پژوهش با روشی معرفت شناسانه در پیِ یافتنِ تبیینی قابل دفاع درباره‌ اثر و احکامِ عقد حواله است. به نظر می رسد با پذیرش انتقال «دین» به عنوان اثر عقد ضمان، شایسته است که عقد حواله به عنوان مکانیزمی برای انتقال «طلب» باشد تا بدین ترتیب، عمده‌ اشکالات وارد بر احکام باب حواله در قانون مدنی مرتفع گردد. لکن، حقّ مطلب آن است که بر خلاف باور فقیهان امامیه و موضعِ قانون مدنی، عقد ضمان صرفاً نهادی «توثیقی» و عقد حواله نهادی جهت «انتقال» تعهّد – به هر یک از چهره های مثبت یا منفیِ آن _ باشد. افزون بر آن که «وثایق» تعهّد نیز با انتقال آن منتقل می شود.

analysis of drawing contract’s decrees with a critical view to the civil law

one of the legal actions can be used for transition in obligation is the drawing contract. the famous jurisprudents of emamieh believe that the effect of the drawing contract, as the guarantee, is to transfer the debt and hereon reform it’s structure and decrees. this status incurs several objections. this very status is followed by the civil law and therefor incurs the very objections to the drawing contract in the civil law. this research is planning a defensible elucidation about the drawing contract’s effect and decrees. it sounds that after accepting the debt conveyance as the guarantee contract, it is adequate that the drawing contract shall be a mechanism to transfer the credit, thereby the main objections about the drawing contract will obviate. although, unlike the jurisprudent’s believe and the status of the civil law, the reality is that the guarantee contract shall be an insuring mechanism only, and the drawing contract shall be a mechanism to transfer the obligation, in every it’s positive and negative features.