بررسی تطبیقی اعمال اصل خاک در حقوق ایران، انگلستان و کشورهای عضو اتحادیه اروپایی

اعطای تابعیت به اشخاص بر اساس اصل خاک (محل تولد شخص مربوطه) قدیمی‌ترین اصل در تدوین قواعد تابعیت در نظام‌های حقوقی بوده است. به نظر می‌رسد که تدوین‌کنندگان قانون مدنی ایران در وضع قواعد و مقررات تابعیت کاملاً تحت تاثیر قانون فرانسه بوده‌ و مقررات تابعیت آن کشور را ترجمه کرده‌اند. قواعد ناظر به تابعیت همچون بسیاری دیگر از مسائل اجتماعی، می‌بایست تابع شرایط فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هر کشوری وضع شود. دو سوال اساسی این پژوهش آن است که موارد اشتراک و افتراق در پذیرش گونه‌ها و شیوه‌های مختلف اعمال اصل خاک در نظام حقوقی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپایی و انگلستان کدام‌ها هستند؟ همچنین بهره‌گیری از کدام شیوه و الگوی اعمال اصل خاک، منافع ملی ایران در حوزه تعیین اتباع را بهتر تامین می‌کند؟ فرضیه‌ نگارنده آن است که قانون مدنی ایران به تقلید از فرانسه، بسیاری از گونه‌های اعمال اصل خاک را وارد مقررات تابعیت ایران کرده است که قبول برخی از آن‌ گونه‌ها با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران لازم نیست. پژوهش حاضر با اتخاذ روش توصیفی-تحلیلی و با بررسی تطبیقی مقررات تابعیت کشورهای عضو اتحادیه اروپایی، پیشنهاد‌های لازم را جهت استفاده قانون‌گذار در اصلاح قواعد مربوط به اصل خاک در مقررات قانون مدنی ارائه داده است.

the comparative study of jus soli in iranian, united kingdom and european union laws

granting citizenship to persons on the basis of the jus soli has been the oldest principle in the formulation of citizenship rules in legal systems. it seems that the drafters of the iranian civil code in applying the rules and regulations of citizenship have been completely influenced by french law and have translated the nationality rules of that country. citizenship rules, like many other social issues, must be governed by the cultural, political, economic and social conditions of each country. a comparative study of jus soli in the legal system of iran and european union member states, including france and the united kingdom, can show how nationality regulations evolve under these conditions. iran’s civil code, using french law, has used four of the five recognized jus soli models. the economic, cultural and political conditions of iran indicate that the granting of all recognized forms of citizenship is not in the interests of the iranian government and society, and that iranian citizenship requirements in the area of jus soli require substantial reform. using this comparative study, the iranian legislator can apply the necessary amendments to the rules on jus soli proposed in this article in iranian civil code.