تحلیل مکانی مناطق ایمن و پرخطر برای دفن پسماند جامد (مطالعه موردی: استان اصفهان)

جانمایی ایستگاه‌ها و مراکز جمع‌آوری، پردازش و دفن پسماند شهری و روستایی نیازمند ارزیابی زیست‌ محیطی است. بدین منظور، تهیه بانک اطلاعاتی از داده‌ها و تحلیل مکانی لایه‌ها برای اعمال حداقل فاصله مورد نیاز از مناطق مهم یا آسیب‌پذیر، اهمیت بسزایی در ارزیابی زیست‌محیطی دارد. در این پژوهش، با گردآوری، آماده‌سازی و روی‌ هم گذاری 70 لایه اطلاعاتی در سطح استان اصفهان با نرم‌افزار arcgis و اعمال بافر (buffer zone) برای هرکدام از محدوده‌های ممنوعه (بین 200 متر تا 8 کیلومتر)، مشخص شد فقط 43% سطح استان قابلیت اجرای دفنگاه‌ها را داراست. همچنین در بین 210 دفنگاه‌ و مراکز پردازش پسماند موجود استان، فقط 16% در مناطق مجاز قرار گرفته‌اند. در این بین، 37% مراکز حداقل 3 تعارض با ضوابط و آیین‌نامه‌های محیط‌زیستی (وضعیت نامطلوب) داشته و 9/5% حداقل 5 تعارض (وضعیت بسیار نامطلوب) دارند. اکثر این مراکز نیز از نوع دفن‌گاه‌های پسماند شهری و روستایی است. همچنین شهرستان‌هایی با بیشترین محل‌های دفن‌گاه نامطلوب مشخص شد و پیشنهاد گردید تا جابه جایی این مراکز در اولویت اقدامات محیط‌ زیستی استان قرار گیرد. به علاوه پیشنهاد شد تا دسته‌بندی مناطق از دو به سه‌دسته مجاز، مشروط و ممنوعه در آیین‌نامه‌ها تغییر یابد. در این شرایط با شناسایی مناطق آسیب‌پذیر اما مجاز به اجرای محل‌های دفن پسماند، می‌توان تمهیدات ویژه مهندسی برای آن ها در نظر گرفت.

spatial assessment of risky and safe sites for solid waste landfills (case study: isfahan province, iran)

according to the estimations, about 80% of municipal and rural solid waste in iran is disposed in landfills. this rate is similar to some countries like greece or croatia in eastern europe. however, there is a pivotal tendency, particularly among industrialized and developed countries like germany, japan, belgium and netherlands, to reduce the rate of landfilling solid wastes less than 1% through the recycling, composting and reuse (eea, 2016). the european union has set 10% as its vision for limiting the rate of solid waste landfills by 2035. despite the will of reducing solid waste landfills worldwide, its application is inevitable, particularly in developing countries like iran. therefore, spatial analysis and zoning safe areas is the primary step for protecting the environment against the pollutions in these sites.in the last decade, there are quite numerous researches that aimed on optimizing the location of landfills through the combination of multi criteria decision making and spatial analysis tools, like geographic information systems (gis) (özkan et al. 2020; şimşek and alp, 2022). however, they were usually confined to a city area, used a few criteria, and emphasized to specific case studies. this conventional approach can highlight the locations where landfills might have the least environmental risks in a small scale. in addition, the accumulation of these researches can highlight some critical criteria and geographic layers. although, we believe that in larger scales, optimizing the locations of landfills should be finalized by detailed quantified environmental impact assessment, like life cycle assessment (lca) (kumar et al. 2020). prior to any technical decisions, a spatial survey is required to filter the risky regions for zoning landfills.this study uses gis tool with 70 layers and criteria to classify the large area of isfahan province, centre iran, into risky and safe zones. accordingly, the status of existing 210 solid waste landfills, disposal stations, and facilities are checked based on national guidelines and regulations. here, the states and cities with the highest environmental violations are highlighted.