مدل‌سازی اثر الگوی مصرف بر سرانه آب شهری با استفاده از رویکرد سیستمی (مطالعه موردی: شهر بیرجند)

امروزه با توجه به کمبود منابع آب و رشد روزافزون جمعیت و تقاضای آب، مدیریت این منابع امری ضروری تلقی می‌گردد. یکی از راه‌های مدیریتی برای مقابله با بحران کم‌آبی و حفظ منابع آبی موجود، مدیریت تقاضا و مصرف آب در بخش شهری می‌باشد. این مطالعه با هدف تعیین نقش الگوی مصرف بر کمیت منبع آب شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی انجام گردید. در این مطالعه با در نظر گرفتن پارامترهای موثر بر تقاضای آب مانند جمعیت، درجه‌ حرارت، بارندگی، روزهای تعطیل، قیمت آب، قطعات کاهنده‌ مصرف و زمان استحمام و همچنین با استفاده از نگرش سیستمی و نرم‌افزار vensim، به بررسی اثر این پارامترها بر مصرف آب شهری و اثر آن‌ها بر منبع آب زیرزمینی شهر بیرجند تحت سناریوهایی با شرایط دمایی متفاوت ترسالی، خشکسالی و نرمال و نیز نرخ رشد موجود منطقه و نرخ رشد پیش بینی شده به ترتیب معادل 2.12 و 1.5 درصد و همچنین تعریف سیاست‌هایی براساس پارامترهای موثر بر تقاضا برای حفظ و صیانت از منبع تامین‌کننده آب این شهر پرداخته ‌شد. نتایج نشان می‌دهد که با ادامه‌ شرایط موجود در منطقه و بدون تغییر در الگوی مصرف آب شهری در شهر بیرجند، سرانه‌ آب مصرفی شهروندان روند روبه رشدی خواهد داشت و همین امر سبب برداشت مقدار قابل توجهی از آبخوان می‌گردد به ‌طوری ‌که پیش‌بینی می‌شود که این شهر در سال 1420 نسبت به سال 1392 در شش سناریوی تعریف ‌شده به ترتیب به میزان 231.85، 233.33، 233.33، 220.27، 239.26 و 239.25 میلیون مترمکعب با کسری مخزن مواجه گردد. بنابراین لازم است که با اتخاذ سیاست‌های مختلف در دو بخش دولت و مصرف کننده و اعمال روش‌های مدیریتی صحیح و کارآمد، کاهش سالانه‌ آب زیرزمینی این شهر را به حداقل ممکن رساند.

Modeling the Effect of Consumption Pattern on Per Capita of Urban Water with System Thinking (Case Study: City of Birjand)

Nowadays considering to a scarcity of water resources and increasing growth of population and water demand, Water resource management be deemed to be essential. One way of managerial to deal with the crisis of water scarcity and protect existing water resources, is management of the Demand and water use in the urban sector. Iran, with an average annual rainfall of 250 mm, is one of the dry countries in the world. The rapid growth of the population over the past few decades and the lack of attention to its control over the country’s planning priorities and the inappropriate pattern of energy and water consumption have faced Iran with serious challenges in this regard. Considering the significant reduction in water resources available on a global scale and the importance of achieving sustainable development goals, the study of factors affecting water resource management has been considered more than ever. In order to compare the country’s situation in the region, comprehensive information is needed on the amount of per capita consumption and the minimum amount of water needed to achieve a human development pattern.So far in Iran, a study has not been conducted to establish a systemic relationship between the parameters affecting the consumption pattern in the urban sector and modeling the interaction between the pattern of consumption and per capita water as well as the sources of urban water supply using a dynamic system approach.