ارزیابی اثرگذاری عوامل انسان‌پدید بر بحران دریاچه ارومیه با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و تحلیل مکانی

در راستای مدیریت حیات اکولوژیک دریاچه ها‌، پردازش داده‌های ماهواره‌ای و استفاده از روش‌های مختلف تحلیل مکانی، اطلاعات ارزشمندی جهت انجام یک پایش جامع به دست می‌دهند. بنابر این در مطالعات منابع آبی حوضه‌های آبریز مختلف جهان، اطلاعات زمانی مکانی تحلیل شده مربوط به دریاچه‌های آن حوزه، از جمله مجهولات اساسی قلمداد می‌شوند. این در حالی است که به دلایل مختلفی، تعداد بیشماری از دریاچه‌های کوچک و تالاب‌های حیاتی جهان فاقد اطلاعات دقیقی از تغییرات مکانی هستند. دریاچه ارومیه نیز به ‌عنوان یکی از مهم ترین زیستگاه های آبی کشور، طی سال‌های اخیر به دلیل عوامل مختلفی نظیر شرایط اقلیمی، عملکرد انسانی و نبود رویکرد مدیریت جامع در حوضه آبریز خود تغییرات شدیدی را تجربه نموده است. از این رو، ارزیابی شرایط حاضر دریاچه و بررسی تغییراتی که در دهه‌های مختلف روی شرایط اقلیمی آن اتفاق افتاده از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این مطالعه، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و به‌کمک علم سنجش از دور و همچنین عملیات میدانی، تغییرات پارامترهای مهمی نظیر دمای سطح آب، شوره‌زارها و پوشش گیاهی دریاچه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که طی یک دوره 17 ساله مساحت پیکره‌ آبی دریاچه به نصف کاهش یافته و از طرفی با افزایش مساحت زیر کشت حوضه آبریز آن و با توجه به کاهش نسبی بارش در سال‌های اخیر، با سرعت چشمگیری بر وسعت شوره‌زارها افزوده گشته است. همچنین در طول بازه زمانی مورد مطالعه، دمای کل سطح آبی دریاچه ارومیه چه در فصول گرم و چه در فصول سرد سال با افزایش نسبی همراه بوده است. در نهایت هدف اصلی از این مطالعه، انجام پایشی نظارت شده در راستای ارزیابی و بررسی بحران دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن عوامل انسانی نظیر تاثیرات بخش کشاورزی و احداث پل میان‌گذر می‌باشد. همچنین دستیابی به یک پایگاه اطلاعات مکانی جامع جهت تعیین اثرگذاری هر یک از این پارامترها بر بحران خشک شدن دریاچه ارومیه از دیگر اهداف این تحقیق می باشد. این نتایج به صورت کمی و به طور قطعی اثبات می نمایند که مجموعه عوامل انسانی، مسبب اصلی بحران خشک شدن دریاچه می‌باشند.

The evaluation of the impact of the anthropogenic factors on Lake Urmia crisis using Remote Sensing and GIS

Lake Urmia is considered as one of the country’s most important aquatic habitats and has experienced significant changes in recent years due to various factors, such as the climate changes (Abbaspour et al., 2012), anthropogenic activities (Zeinoddini et al., 2009) and the lack of a comprehensive management approach (Garousi et al., 2013) in the Lake Basin. Hence, the evaluation of changes in its different characteristics during decades is of great importance. In this study, changes in key parameters such as sea surface temperature, saline features and vegetation are studied using satellite imagery, remote sensing and fieldwork. The main purpose of this study is to conduct a supervised monitoring in order to evaluate Lake Urmia crisis in regard to humaninvolved factors such as the effects of the agriculture sector and the construction of the causeway bridge. Providing a comprehensive spatial database to determine the impact of each parameter on the Lake Urmia crisis is another objective of this study.