نقد و بررسی ترجمه غزلیات حافظ به زبان عربی

در مقاله حاضر، هشت ترجمه موجود از تمام یا گزیده ای از غزلیات خواجه حافظ شیرازی به زبان عربی گردآوری و معرفی می گردد. میزان توفیق مترجمان عرب زبان در انتقال اندیشه و هنر حافظ بررسی می شود و به کیفیت فهم اشعار و تمایز سبکی این ترجمه ها در زبان مبدا و مقصد پرداخته می شود. رویکرد ترجمه اعم از تحت‌اللفظی، ارتباطی و آزاد بیان می شود؛ تلاش خواهد شد ریزه کاری های رویکرد هر مترجم پیگیری و یکدستی رویکرد نیز با مثال های گوناگون، تبیین گردد. سپس به شیوه‌ای توصیفی– تحلیلی، کیفیت پاره‌ای از مولفه‌های سبک‌آفرین حافظ همچون آرایه‌های لفظی و معنوی، موسیقی، ارجاعات تاریخی و فرهنگی، لحن، تنوّع ساختارها و غیره در این ترجمه ها مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین با عنایت به بستر مشترک شعر فارسی و عربی، برخی ظرافت ها و تفاوت های فرهنگی نیز ذکر می شود. همچنان که امتیازات و نقاط قوت هر ترجمه بررسی می شود، به طور کلی، بنا به دلایل گوناگون می توان گفت حافظ غالبا شخصیتی یک سویه و تک بعدی در ادبیات عربی می یابد و این ترجمه ها نیز کمتر، قابل تاویل و دلنشین مخاطب می گردد.

An Analysis and Criticism of the Translations of Hafez’s Ghazals into Arabic

In the current research, eight available full as well as partial Arabic translations of the Divan of Hafez have been compiled and introduced. The Arabic translators’ success in transferring Hafiz’s artistic plays and thoughts is investigated and the quality of understanding the poems and the stylistic distinctions of the translations in source and target languages are also dealt with. The article has also envisaged the motivation and point of view of each work and the translator’s approaches to the source text as literal, communicative and free translation. Drawing on different exles, the paper has tried to pursue the delicacies of each approach as well as the problem of consistency of the methods. Furthermore, the researcher has examined the quality of some figures of speech of Hafez’s poems as rhythm, allusion or cultural and historical references, tone, structural variation, etc. in the translations based on a descriptiveanalytical methodology. While the priorities and merits of each translation are being investigated, some of the misunderstandings of the translators as well as the partial. Hafiz mostly finds a rigid personality in Arabic literature and the translations of him become less interpretable and enjoyable for the audience.