تحلیل چند انگاره در نهج البلاغه

«انگاره» یا «تصویر هنری» نمایانگر یک فرایند ترکیب تخیّلی است؛ فرایندی که به سخن، مفهومی هنری می‌بخشد. انگاره رسانه‌ای است که نمایش معانی پنهان را بر عهده دارد و در انتقال گنجینه‌های ذهنی به مخاطب و عمق بخشیدن به معانی مراد کارآمد است. تبلور این هنر در چکامه‌های بلیغ کهن ادب عربی و بسامد آن در آیات شریفه قرآن و نهج‌البلاغه، نشانه دیرینگی و جایگاه و نقش این هنر در رسایی زبان عربی است. در این مقاله، به‌منظور شناسایی ابعادی از جمالیات بلاغی و معانی انگاره‌های نهج‌البلاغه، با روش توصیفی ـ تحلیلی نمونه‌هایی مانند «التَّقْوَی مَطَایا ذُلُلٌ»، «یخْضَمُونَ مَالَ اللَّهِ خِضْمَه الْاِبِلِ»، «فِتَنٍ انْجَذَمَ فی‌ها حَبْلُ الدِّینِ» واکاوی و تحلیل شده‌اند. برآیند این پژوهش نشان می‌دهد استخدام انگاره‌ها برای رسایی بیشتر سخن است و در سبک گروهی ادب جاهلی و صدر اسلام رایج بود. امیر مومنان امام علی (ع) نیز در سخن خویش، سبک گروهی ادیبان صدر اسلام دارد. آن حضرت متناسب با موضوع سخن، از عناصر طبیعت ساکن و متحرک و نام اشیای شناخته شده وام گرفته است. در اکثر انگاره‌های نهج‌البلاغه از رهگذر انواع تشبیهات، امور معنوی، محسوس گشته‌اند.

Eloquence in the Imagery of Nahjul-Balagah

Image or artistic picture represents an imaginative process that give artistic meaning to speech. This is a process that uncovers hidden meaning and conveys the mental concepts of the writer to the audience and makes his intended meanings much deeper. The reflections of the use of this literary device in classical Arabic works and the high frequency of their use in The Holy Quran and in NahjulBalaghah shows the status of this technique in the literature of the old times. This paper takes a quick glance at the use of the technique of imagery in Arabic and in the Holy Quran. Then it explores the eloquence of Imam Ali’s (p.b.u.h) speech in NahjulBalaghah in the light of the use of imagery. Exle images used in this classical work for the description of religion, piety, and mistakes are used to explain how the behavior of people with favoritism during the reign of Othman is depicted. The study indicates that Imam Ali (p.b.u.h) uses images from the moving and the stagnant aspect of nature to make the intangible more tangible and to add to the eloquence of his speech.