نظریه گشتالت تجسمی شنیداری در زیبایی‌شناسی ادبی مبتنی بر مبانی هنرهای زیبا (نوع ادبی سنتی نیایش برای نمونه)

هنر ادبیت یک از اقسام هفت گانه هنرهای زیباست که دیر زمانی است در بررسی‌های ادبی از خانواده هنری خود غریب افتاده است. زیبایی‌شناسی ادبی تاکنون در بلاغت‌شناسی‌های صرف محدود شده است؛ اما باید اذعان نمود که علم بلاغت با همه جایگاه ویژه‌اش در ادبیات، به دلیل نارسایی‌هایی، توان زیبایی‌شناسی در سطح بافت متن را به‌تنهایی، ندارد. لذا، نظریه گشتالت تجسمی شنیداری را به‌عنوان اولین نظریه بنیادی در زیبایی شناسی ادبی بنا نهادیم و بر مبنای آن، روشی کاربردی با تلفیقی از مبانی هنرهای زیبا و اصول تداعی معانی در روانشناسی و نیز علم بلاغت ابداع نمودیم. این نظریه هنرمدار، می‌تواند نارسایی‌های بلاغی در زیبایی‌شناسی ادبی را تا حدودی مرتفع کند و امکان تحلیل در سطح بافت متن را به ما بدهد و هنر ادبیت را مانند بقیه اقسام هنر با اصطلاحات هنرهای زیبا، نقد هنری نماید. باهدف از کثرت به وحدت رساندن علوم بلاغی، مرزهای میان علوم را شکستیم و نام صدها انواع بلاغی را زیرمجموعه اصول هنری- روان‌شناختی این نظریه قراردادیم. این نظریه، روشی جهان‌شمول را ارائه می‌دهد که در انواع ادبی گوناگون بررسی‌شده و کارکرد دارد. حجم نمونه منتخب برای تشریح این نظریه در این مقاله، 30 نمونه از نوع ادبی نیایش1 است، که با روش تلفیقی- تجربی- توصیفی مبتنی بر این نظریه بررسی شد و نشان داد که این نوع ادبی سنتی نیز، دارای زیبایی‌های هنری چون هنر پرسپکتیو، کنتراست و خطای دید در سطح بافت تجسمی شنیداری متن است و این نظریه و روش آن، امکان زیبایی شناختی همه سطوح بیرونی (فرم نوشتاری و شنیداری) و درونی متن (معنا) را، هم زمان و به‌صورت یک طرح کلی بر اساس مثلث ذهنی گشتالت و کدگذاری، به ما می دهد.

visual-auditory gestalt theory in literary aestheticsbased on the fine arts basics (texts prayer for example)

literary art, one of the seven fine arts, has long been isolated from artistic criticism. while literary aesthetics traditionally focused on identifying rhetoric, this approach alone falls short in analyzing literary aesthetics comprehensively. the gestalt theory, effective in critiquing various art forms, faces challenges when applied to literature despite its success in visual arts. to address this gap, we developed a method based on the gestalt audio-visual theory, marking a pioneering step in literary aesthetics. this innovative approach draws from foundational fine arts principles to partially overcome rhetorical limitations and enhance understanding of textual context. applicable across languages and literary genres, this method was tested through 30 prayer examples. we detailed the theory’s inception, application process, and benefits in rectifying rhetorical flaws within text aesthetics. fine arts concepts like contrast, perspective, and optical illusion were integrated into literary analysis to enrich interpretation alongside rhetoric. this groundbreaking theory has the potential to revolutionize literary artistry significantly.