نشانه‌شناسی رمزگان‌های زبانی در سروده «ملحمة الهجرة الثالثة» از «کاظم السماوی»

نشانه شناسی رمزگان ها، یکی از روش های نوینی است که ناقدان در بررسی و تاویل متون ادبی به آن اهتمام ورزیده اند و از مفاهیمی اساسی است که نشانه ها به‌وسیلۀ آن، معنای ویژۀ خود را می یابند. کاظم السماوی (1919 2010م) از شاعران توانمند معاصر عراق است که بخش قابل توجّهی از شعر وی را نشانه ها، نمادها و اسطوره ها تشکیل می دهد. سروده «ملحمة الهجرة الثلاثة» از اشعاری است که وی در آن، با خلق مجموعه ای از نشانه ها؛ پیام مورد نظر خود را با مخاطب در میان می گذارد.  این پژوهش کیفی، به شیوۀ توصیفی تحلیلی، با استفاده از نسخه های خطّی و کتابخانه ای، به بررسی این قصیده برای یافتن مهم ترین رمزگان های زبانی آن و بیان ارتباط آن ها با زندگی شاعر از یک سو و نقش آن در هماهنگی قصیده از سوی دیگر، پرداخته است. هدف از بررسی و تحلیل این قصیده از منظر رمزگان ها آن است تا خواننده تا حدّ زیادی با زوایای پنهان شعر سماوی و اندیشه وی آشنا شود. نتایج نشان می دهد که نشانه های شخصیّت شاعر و گرایش های شخصی او به‌طور واضح در رمزگان های مربوط به صاحب متن و عنوان تجسّم یافته است؛ همان‌طور که یکپارچگی قصیده به کمک رمزگان های زیبایی شناختی و بینامتنی به‌اضافه دیگر رموز محقّق شده است که این امر، بر ارزش ادبی قصیده افزوده است. همچنین، بررسی ها، حاکی از آن است که سروده حاضر، برخاسته و متاثّر از زندگی وی و سال های دراز غربت و تبعید است که شاعر به‌صورت آگاهانه بسیاری از رمزگان ها را برای بیان مقصود خود که همان برانگیختن حسِّ مبارزه و مقاومت است بکار گرفته است. وی به‌خوبی توانسته است در پسِ این نشانه ها، مقصود خود را بیان و با خواننده ارتباط برقرار کند. کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی، رمزگان ها، کاظم السماوی، ملحمة الهجرة الثلاثة.      نشانه شناسی رمزگان ها، یکی از روش های نوینی است که ناقدان در بررسی و تاویل متون ادبی به آن اهتمام ورزیده اند و از مفاهیمی اساسی است که نشانه ها به‌وسیلۀ آن، معنای ویژۀ خود را می یابند. کاظم السماوی (1919 2010م) از شاعران توانمند معاصر عراق است که بخش قابل توجّهی از شعر وی را نشانه ها، نمادها و اسطوره ها تشکیل می دهد. سروده «ملحمة الهجرة الثلاثة» از اشعاری است که وی در آن، با خلق مجموعه ای از نشانه ها؛ پیام مورد نظر خود را با مخاطب در میان می گذارد.  این پژوهش کیفی، به شیوۀ توصیفی تحلیلی، با استفاده از نسخه های خطّی و کتابخانه ای، به بررسی این قصیده برای یافتن مهم ترین رمزگان های زبانی آن و بیان ارتباط آن ها با زندگی شاعر از یک سو و نقش آن در هماهنگی قصیده از سوی دیگر، پرداخته است. هدف از بررسی و تحلیل این قصیده از منظر رمزگان ها آن است تا خواننده تا حدّ زیادی با زوایای پنهان شعر سماوی و اندیشه وی آشنا شود. نتایج نشان می دهد که نشانه های شخصیّت شاعر و گرایش های شخصی او به‌طور واضح در رمزگان های مربوط به صاحب متن و عنوان تجسّم یافته است؛ همان‌طور که یکپارچگی قصیده به کمک رمزگان های زیبایی شناختی و بینامتنی به‌اضافه دیگر رموز محقّق شده است که این امر، بر ارزش ادبی قصیده افزوده است. همچنین، بررسی ها، حاکی از آن است که سروده حاضر، برخاسته و متاثّر از زندگی وی و سال های دراز غربت و تبعید است که شاعر به‌صورت آگاهانه بسیاری از رمزگان ها را برای بیان مقصود خود که همان برانگیختن حسِّ مبارزه و مقاومت است بکار گرفته است. وی به‌خوبی توانسته است در پسِ این نشانه ها، مقصود خود را بیان و با خواننده ارتباط برقرار کند.

A Semiotic Analysis of Kazem al-Samawi’s Poem “Malhamah al-Hijra al-Thalasah

Semiotics is among the new approaches which the critics and researchers have used to analyze and interpret literary texts. It is a medium through which the signs get meaning in the text. Kazem alSamawi (19192010) is one of the most wellknown Iraqi contemporary poets, a part of whose work is replete with signs, symbols, and myths. “Malhamah alHijra alThalasah” is a poem in which he has transferred his intended meaning to the audiences through a collection of signs. The method of this qualitative research is that it uses descriptiveanalytical tools to take use of manuscripts and other library resources in the analysis of AlSamawi’s sonnet to examine its most important linguistic codes, express the relationships of these codes with the poet’s life, and interpret the function of them in the harmony of the poems. The purpose of this research was to help the readers of alSamawi’s poetry become more familiar with the hidden layers of his work and thought. The results showed that both the personality and the inclinations of the poet have been clearly reflected in the poem through the signs. In the same way, a handful of aesthetic and intertextual sings take function in the harmony of the poem, and these features considerably add to the values of it. Results also showed that alSamawi’s poem mainly root in the experiences of his long years of life in exile, when he was conscious enough to use such codes in his poetry for exciting the readers’ sense of challenge and resistance. It is evident that alSamawi is able to express his intention and purposefully communicate with the reader through these sings and symbols.