مطالعه وجوه منطق گفتار در شعر عبدالوهاب بیاتی با رویکردی به منطق مکالمه باختین (مطالعه موردی: قصیده عذاب الحلاج و مقاطع من عذابات فرید الدین عطار و قراء ة فی دیوان شمس تبریز لجلال الدین رومی)

منطق گفتگو ازجمله نظریاتی است که در قرن بیستم توسط میخائیل باختین مطرح شد. وی در این نظریه زبان را دارای خصلت اجتماعی معرفی کرد که گفتگومندی و مکالمه از ویژگی‌های بارز آن به شمار می‌رود؛ زیرا توزیع صداها جز با گفتگو در متن حاصل نخواهد شد. علی‌رغم اینکه باختین معتقد بود شعر از منطق گفتگویی بهره‌ای ندارد؛ اما عبدالوهاب بیاتی ازجمله شاعران نوپرداز عرب توانست با فراخوانی شخصیت صوفی در اشعارش ضمن ایجاد یگانگی میان خود و ذات خلق‌شده، گفتگو و چندصدایی را در اشعار خود زنده نماید. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که اولاً چگونه می‌توان این چندصدایی را در شعر عبدالوهاب بیاتی نشان داد؟ ثانیاً بیاتی در کنار فراخوان شخصیت صوفی با استفاده از چه راهکارهایی توانست وجوه کلام خود را به منطق گفتار صوفی نزدیک سازد؟ لازم به ذکر است ظرفیت تکنیک نقاب در ایجاد گفتگو و چندآوایی در متن و زمینه‎سازی بینامتنیت، ضرورت بررسی وجوه منطق گفتار از دیدگاه باختین را مطرح می‌سازد. بر این اساس، مقاله حاضر درصدد است با روشی توصیفی – تحلیلی و بر مبنای  نظریه باختین، گفتگومندی را در شعر بیاتی به تصویر بکشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بیاتی با استفاده از تکنیک نقاب و شگردهایی چون گفتار دوسویه، گزاره‌های خطابی(پرسشی، امری و ندایی)، صداهای مختلف را در متن زنده می‌کند؛ ثانیاً منطق گفتار در تکنیک نقاب آنجا که جابه‌جایی نقش‌ها (میان متکلم و مخاطب) رخ می‌دهد؛ همچون منطق گفتار صوفی در هم می‌شکند.

Exploring the Aspects of Logic of Speech in Abdolvahab Bayati’s Poem based on the Bakhtin’s Theory of Dialogical Principle

Abstract Dialogical principle is a theory proposed by Mikhail Bakhtin in the twentieth century. He believed that language has a social feature, and dialogue is one of its prominent features; because the polyphonies in a text will only be achieved through dialogue. Although Bakhtin believed that poetry lacked the Dialogical principle, Abdul Wahab Bayati, from among modernist Arab poets, succeeded to make a Sufi character in his poems and revive dialogue and polyphony in his poems. The questions posed were how this polyphony is going to be shown in the poetry of Abdolvahab Bayati while the Bakhtin’s theory believes in a monologue in the poetry. Secondly, in using the Sufi character, what techniques does he use to bring his words closer to the logic of Sufi speech? The masking technique can turn the text into a conversational and polyphonic text and revive intertextuality. Therefore, it is necessary to examine the aspects of logic of speech from Bakhtin’s theory of the dialogical principle. This article is based on Bakhtin’s theory of Dialogical principle. It shows through a descriptiveanalytical method that Bayati uses such techniques as persuasion, doublevoiced and rhetorical propositions (questioning, commanding, and addressing) while reviving different voices and showing that the logic of speech in the technique of persuasion, where the shifting roles (between the speaker and the audience) takes place, or it becomes difficult to identify the instance, is very close to Sufi language and breaks like Sufi’s logic of speech.    The dialogue logic is a theory proposed by Mikhail Bakhtin in the twentieth century. He believed that language has a social feature and dialogue is one of its prominent features; because the polyphonies in a text will only be achieved through dialogue. Although Bakhtin believed that poetry lacked the logic of dialogue, Abdul Wahab Bayati, from among modernist Arab poets, succeeded to invites a Sufi character in his poems and revives dialogue and polyphony in his poems. Now the research question is that how this polyphony is to be shown in the poetry of Abdolvahab Bayati while the Bakhtin theory believes in monologue in the poetry? Secondly, in using Sufi character, what techniques does he use to bring his words closer to the logic of Sufi speech? The mask technique has the capacity to turn the text into a conversational and polyphonic text and to revive intertextuality in text. Therefore, it is necessary to examine the aspects of speech logic from Bakhtin’s theory of dialogue logic. This article is based on Bakhtin’s theory of dialogue logic and shows it in a descriptiveanalytical that Bayati uses the technique of persuasion and techniques such as doublevoiced’ rhetorical propositions (question, command and call), while reviving different voices and showing that the logic of speech in the technique of persuasion, where the shifting of the roles (between the speaker and the audience) takes place or it becomes difficult to identify the instance, is very close to Sufi language and breaks like Sufi speech logic