خوانش دیدگاه زبانشناختی ابن خلدون بر بنیاد انگاره ی سوسور

ممکن است در آغاز این سوال مطرح شود که چه رابطه و پیوندی میان فردیناند دو سوسور، زبان‌شناس سوئیسی قرن بیستم و ابن خلدون، انگاره ساز و نظریه‏پرداز تونسی تبار قرن هشتم و نهم هجری می‏تواند وجود داشته باشد که سبب گشته در این نوشتار، اندیشه‌ی مقایسه‌ی دیدگاه‏های این دو درباره‌ی زبان به ذهن نویسنده متبادر گردد؟ زبان به‌عنوان یک‌نهاد اجتماعی یا به عبارت بهتر، «دانش زبانی جمعی» و بحث درباره‌ی آن به عنوان یک نظام با دو عنصر متمایز زبان و گفتار، همچنین دو رهیافت در زمانی (تاریخی) (diachronic approach)و هم‌زمانی (ایستا) (synchronic approach) در زبان، برای نخستین بار در دوره‌ی معاصر توسّط زبان‌شناس سوئیسی: لوئی فردیناند دو سوسور مطرح گردید و به عنوان انگاره‌ای بی‌بدیل مورد توجّه قرار گرفت؛ ولی حقیقت آن است که جلوه‌هایی از این انگاره پیش‌تر در نظریه‌ی زبانی ابن خلدون، انگاره ساز برجسته‌ی مسلمان –که در حوزه‌ی جامعه‌شناسی و فلسفه‌ی اجتماع نیز پیش از دورکهایم «انگاره‌ی همبستگی مکانیک و ارگانیک» را درباره‌ی جوامع مختلف مطرح نمود با شاکله‌ای تقریباً مشابه ارائه‌شده است. مقاله‌ی حاضر در پی آن است تا در آغاز،پس از معرفی کوتاه انگاره‌ی سوسور برخی ایده‌های برجسته‌ی موجود در آن را به شکل کوتاه مطرح نماید و سپس آن‌ها را بر اساس سخنان ابن خلدون در این باره مورد ارزیابی قرار دهد. دریافت فرجامین جستار حاضر، حکایت از آن دارد که ابن خلدون نیز مانند دوسوسور، زبان را از یک‌سو به عنوان یک نظام و کلّ منسجم و هماهنگ و به‌ویژه در زمره‌ی نظام‏های نشانه بنیاد موردبررسی قرار داده است و به تمایز میان زبان و گفتار اشاره‌کرده است و از سوی دیگر با اشاره به ماهیت دگرگونی پذیر زبان، آن را به عنوان موجودی در حال تغییر مطرح ساخته است و رهیافت‏های درزمانی و هم‌زمانی آن را موردمطالعه و بررسی قرار داده است.

The comparison of Ibn Khaldun’s view point about language with Sosor’s theory

What may raise the question at the outset as to what connection there may be between the Ferdinand de Saussure, a twentiethcentury Swiss linguist, and Ibn Khaldun, an eighth and ninthcentury Tunisian ideologue and theorist, which led to this Writing, should the idea of ​​comparing their views on language come to the writer. Louis Ferdinand de Saussure was the first to examine language as a grammatical and lexical element of syntax and vocabulary. In his view, linguistic constructivism is based on the duality of the signifier and signified in language; In other words, the structure of language has dual aspects in his view; One is the language that he considers to be a general mental system, and the other is speech that has a physical and objective aspect. Ferdinand de Saussure was a Swiss linguist who propounded language as a social structure or, in other words, &The Public Knowledge of language& and discussion about it as a system with two separate elements; language and speech and also two methods Diachronism and Synchronism approach; Louis Ferdinand Sosor for the first time in the contemporary age and considered as a unique theory. However, this theory, to some extent similar, was formed by &Abdurrahman ibn Khaldun& a Muslim luminary theorist who propounded &The theory of mechanic and organic versatility in sociology and the philosophy of society about developed and undeveloped societies before Emile Durkheim. First, this article wants to briefly propound some outstanding ideas in Sosor’s theory and then assess their value according to Ibn Khaldun’s words.