بازیابی نشانه های «جریان سیّال ذهن» در چکامه های ادونیس
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
صدیقی بهار
|
|
منبع
|
زبان و ادبيات عربي - 1398 - دوره : 11 - شماره : 1 - صفحه:253 -287
|
|
|
|
|
چکیده
|
انتشار رمان «در جستجوی زمان از دست رفته» توسط مارسل پروست، رمان «زیارت» از بانو دوروتی ریچاردسون، داستان «چهرة مرد هنرمند در جوانی» و به ویژه رمان «اولیس» توسط جیمز جویس در سالهای 1922-1913 به مثابة پیدایش نخستین نمونه های جدّی «جریان سیّال ذهن» به شمار میرود. برخی شاخص های بنیادین جریان سیّال ذهن در ادبیات عربی، دارای دیرینهای دور است که به‌زعم نگارنده از متون کلاسیک مانند «حی بن یقظان» ابن‌سینا، «حی بن یقظان» ابن طفیل، «رسالة الغفران» ابوالعلاء معریکه به بیان طه ندا متاثر از ارداویرافنامه فارسی پدید آمده است و همچنین در «توابع و زوابع» ابن شُهید اندلسی آغاز شده و تا امروز در متنهای داستانی جبران خلیل جبران، چکامه های سرایندگان مکتب تمّوز و در شعرهای داستانی ادونیس و به ویژه در قصاید کلیّة او ادامه یافته است. این جستار بر بنیاد توصیف و تحلیلِ مبتنی بر نقد روان‌شناختی و در پی شناسایی و کشف نشانه های روشن جریان سیّال ذهن در پیشرفته ترین و پیچیده ترین گونة شعری معاصر عربی یعنی «قصیدة کلیه» ادونیس میباشد. یافته های حاصل از این پژوهش حکایت از آن دارد که ویژگیهای بنیادین جریان سیّال ذهن مانند تک‌گویی درونی، حدیث نفس، فوران دادههای ذهن، پیچیدگی و نمادپردازی تا سرحدّ ابهام، نوسازههای زبانی، باهمآیی زمانها، و.... در «قصاید کلیّة» ادونیس در جایگاه نمونة ناب متون عرفانیِ سمبولیکِ سوررئال به روشنی قابل بازیابی است؛ همچنین ردّپای باورهای جیمز جویس، مارسل پروست و ویرجینیا وولف دربارة زمان و خاطرات در گفتارهای ادونیس، نظریه پرداز قصیدة کلیه به وضوح دیده میشود.
|
|
کلیدواژه
|
ادونیس، قصیدة کلیّه، جریان سیّال ذهن،زمان، رویا، روایت.
|
|
آدرس
|
دانشگاه فردوسی مشهد, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
seddighi@ferdowsi.um.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|