باززایی مستقیم توس (Betula litwinowii) از طریق کشت درون‌شیشه‌ای ریزنمونه تک‌گره

توس (betula sp) در ایران بازمانده جنگل‌های اولیه خزری و رو به انقراض است. دامنه پراکنش محدود و شرایط رویشگاهی نامساعد جنس توس و نبود زادآوری در رویشگاه‌های طبیعی و ناتوانی در تکثیر جنسی باعث در معرض انقراض قرار گرفتن آن شده و استفاده از فنون درون‌شیشه‌ای را برای حمایت بیش‌تر از این جنس مورد تاکید قرار می‌دهد. هدف از این پژوهش بهینه‌سازی محیط کشت و تیمارهای سترون‌سازی برای ریزازدیادی b. litwinowii، یکی از سه گونه شناسایی شده این جنس در ایران با استفاده از ریزنمونه تک‌گره است. ریزنمونه‌ها به‌صورت تصادفی از نهال‌های 5-4 ساله جمع‌آوری و با اعمال تیمارهای مختلف سترون‌سازی در دو محیط کشت ms و wpm با غلظت‌های مختلف هورمون‌های bap و naa کشت شدند. داده‌های به‌دست آمده با استفاده از آزمایش فاکتوریل دو عامله در قالب طرح کاملاً تصادفی با استفاده از نرم‌افزار spssو mstatc مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد برای استریل کردن ریزنمونه‌های تک‌گره، بهترین حالت استفاده از تیمار کلرید جیوه 1/0 درصد به‌مدت 7 دقیقه بود و دو محیط کشت ms و wpm با غلظت‌های مختلف هورمونی برای تولید برگ تک‌گره مناسب بودند. بیش از 75 درصد جوانه‌های جانبی تک‌گره‌ها در هر دو محیط کشت بالا به برگ تبدیل شدند و در نهایت 10 درصد از تک‌گره‌ها تنها در محیط کشت wpm قادر به ساقه‌زایی و تولید ریشه شدند.