تاثیر برخی عوامل فیزیوگرافی و فیزیکوشیمیایی خاک رویشگاه جنگلی ممرز بر زی‌توده کرم خاکی

به‌منظور بررسی اثرات عوامل فیزیوگرافی و تعیین رابطه آن‌ها با ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک، مساحت 7/268 هکتار از جنگل‌های خانیکان نوشهر در اردیبهشت‌ماه 1391 مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 60 نمونه خاک از 3 عمق 10-0، 20-10 و 30-20 سانتی‌متر با روش نمونه‌برداری تصادفی- سیستماتیک برداشت شد. در محل برداشت نمونه‌های خاک، عوامل فیزیوگرافی (شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) ثبت گردید. خصوصیات خاک شامل اسیدیته، وزن مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع، کربن آلی، نیتروژن کل، بافت خاک و زی‌توده کرم‌های خاکی در محیط آزمایشگاه مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. هم‌زمان با نمونه‌برداری خاک، کرم‌های خاکی نیز به‌صورت جداگانه و به روش دست‌چین کردن از خاک جدا و در 3 گروه اکولوژیک اپی‌ژییک، آنسییک و اندوژییک دسته‌بندی شد. شیب منطقه به 5 کلاسه (20-0، 40-20، 60-40 و 80-60 درصد) و ارتفاع از سطح دریا به 3 کلاسه (150-100، 200-150 و 260-200 متر) تقسیم گردید. آنالیز واریانس صورت گرفته بیانگر آن است که مقادیر اسیدیته، وزن مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع و بافت خاک دارای تفاوت‌های معنی‌داری در بین کلاسه‌های شیب و جهت‌های جغرافیایی بوده‌اند. مقادیر نیتروژن و نسبت کربن به نیتروژن به‌ترتیب تفاوت‌های معنی‌داری را در بین جهت‌های جغرافیایی و کلاسه‌های شیب نشان داد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی مورد بررسی تفاوت‌های معنی‌داری را در بین کلاسه‌های ارتفاعی نشان نداد. تعداد و زی‌توده اپی‌ژییک‌ها تفاوت‌های آماری معنی‌داری را در بین کلاسه‌های مختلف شیب و جهت‌های جغرافیایی نشان داد. اپی‌ژییک‌ها بیش‌تر در لایه‌های سطحی خاک (10-0 سانتی‌متری)، آنسییک‌ها و اندوژییک‌ها بیش‌ترین فعالیت خود را در عمق‌های پایین‌تر (20-10 و 30-20 سانتی‌متری) نشان دادند.