بررسی ارتباط احتمالی سوختگی برگ ناشی از تنش گرمایی و کاهش سطح تراز آب‌های زیرزمینی با سرخشکیدگی و مرگ‌ومیر درختان انجیلی (parrotia persica) پارک جنگلی دلند

سابقه و هدف: اخیراً گرمایش جهانی، بروز تنش خشکی و سوختگی برگ درختان سبب سرخشکیدگی و مرگ‌ومیر درختان شده است. شناخت این پدیده و عوامل موثر بر آن، به تجدید حیات و مدیریت جنگل پایدار کمک خواهد کرد. لذا در این پژوهش، ارتباط احتمالی سوختگی برگ درختان انجیلی (parrotia persica) با عوامل اقلیمی و کاهش سطح تراز آب‌های زیرزمینی و اثر سوختگی برگ بر مقدار خشکیدگی تاج‌ این درختان در پارک جنگلی دلند استان گلستان مطالعه شد.مواد و روش‌ها: در انتهای تابستان 1400، 69 اصله درخت انجیلی دارای سوختگی برگ انتخاب و مقدار خشکیدگی آن‌ها ثبت و دوباره در انتهای تابستان 1402، مقدار خشکیدگی همان درختان ثبت شد. به‌منظور بررسی اثر سوختگی برگ تاج درختان انجیلی بر مقدار خشکیدگی آن‌ها طی دو سال، از آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه استفاده شد. برای این منظور خشکیدگی ایجادشده طی دو سال برای هر درخت استخراج و ارتباط معنی‌داری آن با سوختگی برگ تاج ایجادشده در سال 1401 مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، با استفاده از اطلاعات اقلیمی مربوط به نزدیک‌ترین ایستگاه سینوپتیک به منطقه موردمطالعه و آمار وضعیت سطح تراز آب‌های زیرزمینی، به بررسی روند تغییرات عوامل ذکرشده در دوره زمانی مربوط به سوختگی برگ تاج درختان انجیلی پرداخته شد.یافته‌ها: نتایج بررسی آماری نشان داد که سوختگی برگ درختان انجیلی، در سطح اطمینان 99 درصد، ارتباط معنی‌داری با مقدار خشکیدگی آن درختان طی دو سال داشته است؛ به‌طوری‌که 46/17 درصد از درختان موردبررسی طی دو سال خشک‌ شده‌اند. همچنین، بیشترین مقدار خشکیدگی درختان مربوط به درختانی با سوختگی برگ بیش از 80 درصد بود. روند تغییرات اقلیمی و سطح تراز آب‌های زیرزمینی نشان داد، در زمان‌هایی که درختان انجیلی دچار تنش شده‌اند، متوسط دمای روزانه و متوسط حداکثر دمای روزانه روندی غالباً صعودی و مجموع بارش تابستانه و سطح تراز آب‌های زیرزمینی روندی نزولی داشتند.نتیجه‌گیری: به‌طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد که درختان انجیلی، تحت تاثیر عوامل اقلیمی و همچنین سطح دسترسی آن‌ها به آب‌های زیرزمینی، دچار تنش شده‌اند. این تنش‌ها می‌توانند به کاهش رشد و باردهی درختان منجر شوند و در صورت تمدید عوامل تنش‌زا، این درختان خشک خواهند شد. لذا ضروری است که مدیریت منابع آب و بهبود دسترسی درختان به آب‌های زیرزمینی در دوره‌های خشک مورد توجه قرار گیرد. همچنین، پیشنهاد می‌شود که تحقیقات بیشتری برای بررسی روش‌های مدیریتی موثر در تقویت تاب‌آوری این درختان و کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی انجام گردد.به‌طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد که درختان انجیلی، تحت تاثیر عوامل اقلیمی و همچنین سطح دسترسی آن‌ها به آب‌های زیرزمینی، دچار تنش شده‌اند. این تنش‌ها می‌توانند به کاهش رشد و باردهی درختان منجر شوند و در صورت تمدید عوامل تنش‌زا، این درختان خشک خواهند شد. لذا ضروری است که مدیریت منابع آب و بهبود دسترسی درختان به آب‌های زیرزمینی در دوره‌های خشک مورد توجه قرار گیرد. همچنین، پیشنهاد می‌شود که تحقیقات بیشتری برای بررسی روش‌های مدیریتی موثر در تقویت تاب‌آوری این درختان و کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی انجام گردد.

investigation of the potential relationship between leaf burn caused by thermal stress and decreased groundwater levels with dieback and mortality of parrotia persica trees in daland forest park

background and objectives: recently, global warming, drought stress, and leaf burn in trees have caused dieback and mortality. understanding this phenomenon and its contributing factors can aid in forest regeneration and sustainable forest management. this study investigates the relationship between leaf burn in parrotia persica (persian ironwood) and climatic factors, groundwater level decline, and the effect of leaf burn on the extent of canopy dieback in these trees in daland forest park, golestan province.materials and methods: at the end of summer 2021, 69 parrotia persica trees with leaf burn were selected, and their dieback extent was recorded. the dieback was recorded again at the end of summer 2023. to examine the effect of leaf burn on the canopy dieback over two years, a one way anova test was used. the dieback extent for each tree over the two years was extracted, and its significant relationship with leaf burn in 2021 was analyzed. additionally, using climatic data from the nearest synoptic station to the study area and groundwater level statistics, trends in the mentioned factors during the period of leaf burn were investigated.results: the statistical analysis showed that leaf burn in parrotia persica had a significant relationship with the extent of dieback over two years at a 99% confidence level, with 17.46% of the examined trees dying over the two years. the highest rate of dieback was observed in trees with more than 80% leaf burn. climatic and groundwater level trends indicated that during periods of stress, the average daily temperature and maximum daily temperature showed an increasing trend, while total summer precipitation and groundwater levels showed a decreasing trend.conclusion: overall, the results of this study indicated that parrotia persica trees are stressed due to climatic factors and their access to groundwater. these stresses can lead to reduced growth and productivity, and if the stress factors persist, the trees will eventually die. therefore, it is essential to prioritize water resource management and improve tree access to groundwater during dry periods. additionally, further research is recommended to investigate effective management strategies that enhance the resilience of these trees and mitigate the negative impacts of climate change. overall, the results of this study indicated that parrotia persica trees are stressed due to climatic factors and their access to groundwater. these stresses can lead to reduced growth and productivity, and if the stress factors persist, the trees will eventually die. therefore, it is essential to prioritize water resource management and improve tree access to groundwater during dry periods. additionally, further research is recommended to investigate effective management strategies that enhance the resilience of these trees and mitigate the negative impacts of climate change.