ریشه‌زایی قلمه‌های نیمه خشبی سیاه‌گیله (vaccinium arctostaphylos l.) تحت تاثیر هورمون ایندول-3- بوتیریک اسید و باکتری‌های محرک رشد

سابقه و هدف: سیاه‌گیله (vaccinium arctostaphylos l. ) درختچه‌ای است جنگلی که نقش بسیار زیادی در شکل‌گیری، تکامل و بهبود ساختار توده‌های جنگلی راش دارد. در حال حاضر جمع‌آوری و برداشت بی‌رویه میوه این گونه (به‌دلیل خواص دارویی و ارزش اقتصادی بالا) حتی قبل از رسیدن کامل میوه به‌صورت نارس در منطقه مورد مطالعه، موجودیت این گونه را به‌خطر انداخته است. این گونه سخت ریشه‌زا است و از این رو تکثیر آن با روش‌های متداول غیر‌جنسی تقریبا امکان پذیر نمی‌باشد. هدف از این پژوهش، تعیین تاثیر اکسین و مایه‌زنی باکتری‌های محرک رشد بر ریشه‌زایی و صفات رویشی قلمه‌های سیاه گیله است.مواد و روش ها: قلمه‌های نیمه‌خشبی سیاه‌گیله در اواخر مردادماه از رویشگاه طبیعی این گونه (جنگل سوها) واقع در جنوب‌شرقی جنگل فندقلوی اردبیل جمع‌آوری و پس از شستشوی سطحی با آب با محلول قارچ‌کش بنومیل با غلظت دو در هزار به‌مدت 15دقیقه ضدعفونی سطحی شدند. به‌منظور تحریک تولید ریشه، در قسمت تحتانی قلمه‌ها با استفاده از چاقو، روی پوست یک بریدگی به‌صورت مورب به طول یک سانتی‌متر و ضخامت دو میلی‌متر ایجاد شد و با غلظت‌های صفر، 500، 1000، 2000 ، 3000 و 4000 میلی‌گرم در لیتر ایندول -3- بوتیریک اسید تیمار و سپس با باکتری‌هایpseudomonas putida strain 169 وenterobacter cloacae strain 3 به‌صورت مجزا و ترکیبی مایه‌زنی شدند. قلمه‌ها در بستر کاشت مخلوط ماسه- پرلیت (1:1) در گلخانه در دمای 25 درجه سانتی‌گراد کاشته شدند و 90 روز پس از کاشت، صفات کالوس‌زایی، ریشه‌زایی، تعداد ریشه، طول ریشه، وزن خشک ریشه، سطح برگ و ارتفاع نهال اندازه‌گیری شدند. یافته‌ها: در قلمه‌های شاهد (بدون تیمار هورمون ایندول-3- بوتیریک اسید و باکتری) و قلمه‌هایی که در غلظت 500 میلی‌گرم در لیتر هورمون ایندول -3- بوتیریک اسید همراه با و بدون باکتری p. putida و e. cloacae تیمار شده بودند، کالوس‌زایی و ریشه‌زایی انجام نشد. بیشترین مقدار کالوس‌زایی (50.2 درصد)، ریشه‌زایی(41.1 درصد)، تعداد ریشه (3.22 عدد) ، طول ریشه (3.55 سانتی‌متر)، وزن خشک ریشه (0.358 گرم)، حجم ریشه (1.79 سانتی‌متر مکعب)، سطح برگ (8.88 سانتی‌متر مربع) و ارتفاع نهال (14.07 سانتی‌متر) در ترکیب تیمار غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر ایندول-3- بوتیریک اسید و مایه‌زنی تلفیقی با دو باکتری مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر نشان داد سیاه‌گیله از گونه‌های سخت‌ریشه‌زا به‌شمار می‌رود و کاربرد ایندول-3- بوتیریک اسید برای ریشه زایی قلمه‌های نیمه‌خشبی آن ضروری است. برای تکثیر رویشی آن از قلمه‌های نیمه‌خشبی جمع‌آوری شده در مرداد ‌ماه، تیمار با هورمون ایندول -3- بوتیریک اسید ( غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر) همراه با مایه‌زنی ترکیبی دو باکتری p. putida و cloacae. e پیشنهاد می گردد.

root formation of semi-hardwood cuttings of vaccinium arctostaphylos l (caucasian whortleberry) under the influence of indole -3- butyric acid treatments and inoculation of growth promoting rhizobacteria

background and objectives: vaccinium arctostaphylos l. is a forest shrub that plays a significant role in the formation, development, and improvement of the structure of beech forest stands. currently, the irregular collection and harvesting of the fruit of this species, due to its medicinal properties and high economic value even before the fruit fully ripens, has endangered the existence of this species. vaccinium arctostaphylos is a recalcitrant plant and therefore its propagation by conventional asexual methods is almost impossible. the aim of this research is to determine the effect of auxin and inoculation of growth promoting rhizobacteria on callus formation, root formation and growth traits cuttings. materials and methods: the semi hardwood cuttings of v. arctostaphylos were collected at the end of august from the natural habitat of this species (soha forest) located in the south-east of ardabil fandoghlou forest. for surface sterilization cuttings were washed with water and 2% benomyl fungicide solution for 15 minutes. in order to stimulate root induction, the bottom of the cuttings was scratched with a sharp knife to a length of one centimeter and a depth of approximately 2 mm. cuttings were treated with concentrations of 0, 500, 1000, 2000, 3000 and 4000 mg/ l of indole -3-butyric acid and then were inoculated with two bacteria including pseudomonas putida strain 169 and enterobacter cloacae strain 3, alone and together. cuttings were planted in perlite - sand medium and then they were kept in a mist system-equipped greenhouse. after 90 days from planting, percentage of callus formation, root formation, number of roots, root length, root dry weight, root volume, leaf area, and seedlings height were recorded. results: in the control cuttings (without the application of hormones and bacteria) and the cuttings treated with 500 mg l-1 of iba with and without p. putida and e. cloacae callus and root formation were not performed. the highest callus formation (50.20%), root formation (41.10%), root number (3.22), root length (3.55 cm), root dry weight (0.355 g), root volume (0.358 cm3), leaf area (8.88 cm2) and height cutting (14.07 cm) was observed in cuttings that were treated by indole -3-butyric acid 3000 mg/l and inoculated with both p. putida and e. cloacae. conclusion: the present study showed that v. arctostaphylos is one of the recalcitrant species, then, for more succeed in cuttings root induction, it is therefore suggested that semi-woody cuttings should be collected in august and cuttings should be treated by a concentration of 3000 mg/l of indole -3-butyric acid along with inoculation of both p. putida and e. cloacae bacteria.