فراتحلیل متغیر حجم خشکه دار در جنگل‌های هیرکانی

سابقه و هدف: در جنگل شناسی همگام با طبیعت، خشک دارها به دلیل داشتن نقش اساسی در حفاظت از تنوع زیستی در بوم سازگان جنگل از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در همین راستا میزان (حجم) خشک‌دار در جنگل های طبیعی می تواند راهنمایی برای نگهداشت آن در جنگل‌های مدیریتی باشد. یکی از مهم‌ترین پرسش های مطرح در سال های اخیر این است که در جنگل های طبیعی مدیریت‌شده چه مقدار خشک‌دار در جنگل ها می تواند پیشنهاد گردد. بررسی منابع نتایج متفاوتی را برای حجم خشک‌دار در جنگل های هیرکانی نشان می دهد. ازاین‌رو در یک فراتحلیل مجموعه ای از پژوهش ها در جنگل‌های هیرکانی بررسی شد. این اولین مطالعه فراتحلیل در زمینه ویژگی ساختاری مهم و مورد توجه در جنگل شناسی نزدیک به طبیعت، به‌نام حجم خشک‌دار در جنگل‌های هیرکانی می باشد.مواد و روش‌ها: این مطالعه شامل طراحی و راهکار جستجو، جمع آوری مقالات و استخراج داده از آن ها، بررسی معیارهای ورود و خروج و درنهایت تجزیه آماری داده‌های استخراج شده است. پژوهش های مرتبط با موضوع خشک‌دار در پایگاه های ملی و بین‌المللی شامل sid، science direct، web of science، scopus، google scholar و irandoc بدون محدودیت زمانی تا اردیبهشت 1401 جستجو شدند. در این پژوهش پس از بررسی دقیق مقالات متعدد، درنهایت از داده های (میانگین، انحراف از معیار و تعداد نمونه)16 پژوهش اصیل مرتبط با متغیر حجم خشک‌دار در جنگل‌های هیرکانی استفاده شد که دارای 163 نمونه و مساحت کل قطعات نمونه 92.44 هکتار بودند. بعد از استخراج داده ها، از آزمون کیو کوکران و شاخص i^2 برای ارزیابی ناهمگنی بین پژوهش ها و انتخاب مدل مناسب برای تجزیه‌وتحلیل داده ها استفاده شد. برای یافتن منبع ناهمگنی بین پژوهش ها، تحلیل زیرگروه بر اساس مناطق جغرافیایی (استان) و ترکیب درختی انجام شد. در این پژوهش برای بررسی سوگیری انتشار از آزمون های ایگر و بگز استفاده شد. آنالیز داده های استخراج شده با نرم افزار comprehensive meta-analysis ver. 3.7 انجام شد.نتایج: میانگین حجم خشک‌دار با توجه به معنی دار شدن آزمون کیو کوکران و شاخص i^2 براساس مدل اثرات تصادفی 35.293 مترمکعب در هکتار (بازه اطمینان 95 درصد: 45.817-24.769) برای جنگل‌های هیرکانی محاسبه شد. تحلیل زیرگروه ها نشان داد بیش‌ترین این میزان بر اساس مدل تصادفی در جنگل‌های استان گلستان به میزان 50.520 مترمکعب در هکتار (بازه اطمینان 95 درصد: 55.372-45.669) می باشد. در این پژوهش آزمون سوگیری انتشار معنی دار نبود (مقدار پی برای آزمون های ایگر و بگز به ترتیب 0.28 و 0.24 بود).نتیجه گیری: میانگین حجم خشکه‌دار در جنگل‌های هیرکانی در حد متوسط» برآورد شد. بر این اساس نگهداشت حداقل 35 مترمکعب در هکتار خشکه‌ دار در جنگل‌های هیرکانی مدیریت‌شده می تواند تضمینی برای حفظ کارکردهای زیستی این درختان باشد.

meta-analysis of snag volume variable in hyrcanian forests

background and objectives: in close-to-nature silviculture, snag and/or dead trees have great importance because of their essential role in the conservation of biodiversity in forest ecosystems. in this regard, estimating the volume of snag trees in old-growth forests can be a guide for its maintenance in managed forests. one of the most important questions in recent years is how much snag trees can be recommended for retention in the managed natural forests. related resources show different results for this variable. therefore, in a meta-analysis, studies in hyrcanian forests were collected and analyzed. this is the first meta-analysis study of an important structural factor in close-to-nature silviculture, namely the snag volume in the hyrcanian forests.materials and methods: this study includes design and search strategy, articles collection and data extraction, inclusion and exclusion criteria, and finally statistical analysis of extracted data. snag and/or dead tree related literature was searched in national and international database, including sid, science direct, web of science, scopus, google scholar and irandoc until may 2022. in this study, after a detailed literature review, finally, the data (i.e., mean, standard deviation and sample size) of 16 original studies related to the snag tree volumes in hyrcanian forests were used, which has 163 samples with a total area of 92.44 hectares. after data extraction, cochran’s q test and i2 index were used to assess the heterogeneity of the studies and choose the appropriate model for analysis. to find the source of heterogeneity, a subgroup analysis was performed based on geographical areas (province) and tree composition. in this study, egger’s and beggs’ tests were employed to investigate the publication bias. data analysis was performed with comprehensive meta-analysis ver. 3.7.results: the average snag volume was estimated at 35.293 m3/h (95% confidence interval: 24.769 - 45.817) for hyrcanian forests according to the significance of the cochrane q test (p=0.0001) and i2 index (99.735) based on the random effects model. subgroup analysis showed that the highest snag volume was estimated based on a random model in the golestan province forests at 50.520 m3/h (95% confidence interval: 45.669 - 55.372). in this study, the publication bias test was not significant (p-value for egger’s and beggs’ tests were 0.28 and 0.24, respectively).conclusion: the average volume of snag trees in the hyrcanian forests was estimated to be average. thus, the maintenance of at least 35 m3/h of snag tree in hyrcanian-managed forests can be a guarantee for the preservation of the biological functions of these trees.