تاثیر شدت های خریب بر تنوع ساختاری توده‌های بلوط – ممرز در جنگل های ارسباران

تخریب جنگلها پدیدهای جهانی است که درنتیجه آن هرساله 6 / 10 میلیونهکتار از سطح جنگلهای دنیا کاهش می یابند. به طوری که تنها 15 درصد جنگل‌های جهان دست نخورده، 20 درصد تخریب شده و 28 درصد نیز جنگل‌زدایی شده‌اند. از‌این رو مطالعات در سراسر جهان بر آثار انواع تخریب‌ها بر ساختار و ترکیب جنگل‌ها تمرکز دارند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه ساختار توده‌های بلوط ممرز از نظر اثرات میزان تخریب، در جنگل‌های ارسباران انجام شد.مواد و روش‌ها: به‌منظور محاسبه شاخص تنوع ساختاری در توده‌های بلوط ممرز با درختان غالب بلوط اوری (quercus macranthera c.a.mey) و ممرز (carpinus betulus l.) در جنگل‌های ارسباران، با استفاده از سه شاخص زاویه یکنواخت، تمایز قطری و آمیختگی مینگلینگ، از روش نمونه‌برداری فاصله‌ای با چهار درخت همسایه و اندازه‌گیری قطر برابر سینه، فاصله و زاویه بین درختان در هر منطقه استفاده شد. در هر منطقه با شدت متفاوت از تخریب انسانی، قطعه‌نمونه ای به مساحت یک هکتار انتخاب شد. برای تعیین محل نمونه برداری به شکل منظم و تصادفی شبکه‌ آماربرداری با ابعاد 25×25 متر پیاده و نزدیک ترین درخت به محل تقاطع اضلاع شبکه به همراه چهار درخت همسایه در نزدیک ترین فاصله انتخاب و اندازه‌گیری شدند. به منظور محاسبه شاخص ها علاوه بر قطر درختان در ارتفاع برابر سینه فاصله و زاویه بین درختان نیز ثبت شد. در نهایت بر اساس مقادیر عددی این شاخص‌ها، تنوع ساختاری در سه منطقه محاسبه شد.یافته‌ها: نتایج محاسبه شاخص زاویه یکنواخت نشان داد که الگوی پراکنش درختان توده با افزایش میزان تخریب از تصادفی به کپه‌ای و یکنواخت تغییر کرد. شاخص تمایز قطری درختان نشان داد که مقدار ‌این شاخص در توده با دستخوردگی متوسط کمترین (0.12) و در توده با دستخوردگی شدید بیشترین (0.38) مقدار بود. بیشترین مقدار شاخص آمیختگی گونه‌ای در توده با دستخوردگی کم (0.61) و کمترین مقدار آن در توده با دستخوردگی متوسط (0.08) مشاهده شد. آنالیز آماری تفاوت معنی‌دار را بین‌ این شاخص‌ها در بین مناطق نشان داد. محاسبه شاخص تنوع ساختاری نیز نشان داد که بیشترین تنوع ساختاری در توده با دستخوردگی کم (0.5) بود و توده‌های با دستخوردگی متوسط دارای کمترین مقدار تنوع ساختاری (0.14) بودند. نتیجه‌گیری: شدت‌های مختلف تخریب بر تنوع ساختاری توده‌های بلوط ممرز اثر معنی‌داری را داشت و با توجه به این آثار تخریب انسانی بر ساختار جنگل‌ها در ارسباران بایستی برنامه‌ریزی در جهت شناسایی مناطق با بیشترین میزان تخریب و اقدام برای کاستن از دخالت‌های انسانی در اولویت قرار گیرد.

Effects of Degradation Intensities on the Structural Diversity of Caucasian OakHornbeam Stands in the Arasbaran Forests

Background and Objectives: Due to rapid population growth and increasing demand for forest resources, large areas of forest have been subjected to different degrees of degradation, and this degradation is increasing at an alarming rate. Large areas of forest have been varied by various degrees of degradation, and this degradation is increasing with an alarming rate due to rapid population growth and increasing demand for forest resources. Only 15 percent of the world’s forests are undegraded, 20 percent have been destroyed and 28 percent have been deforested. Forest degradation is a global phenomenon that destroy10.6 million hectares of the world’s forests each year. Therefore, studies focus on the effects of forest degradation impacts on the structure and composition of forests around the world. The goal of this study was to compare the structure of oakhornbeam stands in different degradation intensities in Arasbaran forest. Materials and Methods: The distance method was used to calculate the structural diversity index in Arasbaran forests, using three indicators, including uniform angle, tree diameter differentiation, and mingling indices. Within the study area with the different intensity of human interventions, three onehectare sampling areas were selected. In order to select the study points in the regular systematic way 25 *25 m grid was laid out and the nearest tree to the intersection point of gird as reference tree was selected and measured with the four nearest neighbor trees. the diameter at the breast height (DBH), distance, and angle between trees in structural groups were measured.Results: The results of calculating the uniform angle index showed a change in the distribution pattern of stands due to the increase in the intensity of destruction from random to clump and uniform distribution. The diameter diffrentation index of trees showed that the value of this index was the lowest (0.12) in the moderate and was the highest (0.38) in the severe degradation intensity. The results of the study of the mingling species index showed that the highest value of this index was in the low degradation intensity (0.61) and the lowest value was in the moderate degradation intensity (0.08). Statistical analysis showed a significant difference (p≤ 0.05) between these indices in all stands. Calculation of the structural diversity index also showed that the highest structural diversity was in the stands with low degradation intensity (0.5) and the stands under medium degradation intensity had the lowest amount of structural diversity index (0.14).Conclusion: Planning to reduce the human interference should be prioritized considering the effects of human degradation on the structure of the Arasbaran forest.