تعیین اثر گرادیان ارتفاعی بر مشخصه‌های کمی توده‌های جنگلی (مطالعه موردی: جنگل‌های سری سه سنگده)

سابقه و هدف: برآورد زی‌توده و محتوای کربن درختان و سایر رستنی‌ها با توجه به اهمیت موضوع گرمایش زمین و تغییر اقلیم از اهمیت زیادی برخوردار بوده و تعیین زی‌توده به‌منظور تاثیر آن بر اقلیم و مدیریت منابع طبیعی امری ضروری می‌باشد. در مناطق جنگلی که همراه با تغییرات ارتفاعی می‌باشد، معمولا مقادیر مشخصه‌های کمی توده‌های جنگلی نیز تغییر می‌کند. هدف از این تحقیق تعیین اثر ارتفاع از سطح دریا بر مشخصه‌های کمی جنگل شامل تعداد در هکتار، رویه زمینی، موجودی سرپا، مقدار زی‌توده و میزان ذخیره کربن در توده‌های جنگلی سری سه سنگده می‌باشد. مواد و روش‌ها: در ابتدا منطقه مورد مطالعه به سه طبقه با دامنه ارتفاعی 1600-1400، 1800-1600 و 2000-1800 متر از سطح دریا تقسیم شد و در هر طبقه تعداد 50 قطعه نمونه دایره‌ای به روش تصادفی منظم به مساحت 10 آری با پوشش سراسری کل طبقات ارتفاعی انتخاب گردید. در هر قطعه نمونه مشخصه‌های نوع گونه، ارتفاع کل درختان و قطر برابر سینه درختان با بیش از 7.5 سانتیمتر ثبت شد. سپس چگالی تمام گونه‌های موجود در قطعات نمونه در آزمایشگاه تعیین گردید. بعد از آن میزان زی‌توده در سطح قطعات نمونه بر اساس مدل جهانی فائو و مقدار ذخیره کربن روی زمینی نیز با اعمال ضریب محاسبه گردید.یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که از طبقه ارتفاعی پایین به بالا به‌ترتیب مقادیر تعداد در هکتار برابر با 477، 384 و 372 اصله و رویه زمینی در هکتار برابر با 25.58، 29.42 و 30.84 مترمربع می‌باشد. هم‌چنین مقادیر حجم در هکتار به‌ترتیب برابر با 314.25، 393.98 و 424.75 سیلو برآورد گردیده است. یافته‌های این پژوهش نشان داد که میزان زی‌توده برای هر سه طبقه ارتفاعی از پائین به بالا به‌ترتیب برابر با 406.68، 478.26 و 522.30 تن در هکتار و میزان ذخیره کربن نیز به‌ترتیب 203.34، 239.12 و 261.15 تن در هکتار برآورد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا روند صعودی را نشان می‌دهد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس حاکی از اختلاف معنی‌دار بین ارتفاع از سطح دریا با مشخصه‌های مورد نظر به احتمال 0.95 دارد. هم‌چنین نتایج همبستگی اسپیرمن نشان می‌دهد که بین ارتفاع از سطح دریا و مشخصه‌های تعداد درختان، رویه زمینی، حجم و زی‌توده روی زمینی در هکتار همبستگی معنی‌داری در سطح 99 درصد وجود دارد. نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج این تحقیق در منطقه مورد مطالعه نشان می‌دهد که تغییرات ارتفاع از سطح دریا موجب تغییر در برخی مشخصه‌های کمی توده‌های جنگلی شده و بدین ترتیب گرادیان ارتفاع بر توزیع مقادیر زی‌توده روی زمینی موثر بوده، به‌طوری که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، مقدار زیست‌توده نیز افزایش داشته و در این میان مقادیر زی‌توده روی زمینی، بیشترین همبستگی را با ارتفاع از سطح دریا نشان داده است.

Determination the Effect of Altitude Gradient on Quantitative Characteristics of Forest Stands (Case Study: District-3 of Sangdeh Forests)

Background and objectives: Estimating the biomass and carbon content of trees and the other crops is important, in particular in context of global warming and climate change resilience and the determination of biomass in order to influence the climate and management of natural resources is essential. In forest areas with high altitudinal gradients, values of the quantitative characteristics of forest stands usually change. The purpose of this study was to determine the effect of altitudinal gradient on quantitative forest characteristics including number per hectare, basal area, standing volume, biomass and carbon storage in District3 of Sangdeh Forests.Materials and methods: The area was initially divided into three altitudinal levels, with a range of 16001400, 16001800 and 18002000 m altitude sea level 50 circular sample plots were randomly assigned to each level, resulting in a total sampled area of 10 ares (0.1ha) to cover each level. In each plot, species type, height and diameter at breast height were recorded for all trees with DBH > 7.5 cm. Then, the density of all species was determined by sampling followed by further analysis in laboratory. Then, the biomass was calculated in the sample plots based on the FAO global model.Results: The results showed that altitude gradient from the bottom up, the number of trees per ha of 477, 384 and 372, the basal area of 25.58, 29.49 and 30.84 m2, respectively. Also the volume per ha were estimated to be of 314.25, 393.98 and 424.75 silve, respectively. The results this research showed the amount of AGB for all three altitudinal levels based on gradient increase is 406.68, 478.26 and 522.30 t ha1, and carbon stock of 203/34, 239/12, and 261/15 ton per hectare, respectively, that shows an upward trend as the a.s.l. increases. The analysis of variance indicated a significant difference between the altitude and the characteristics (P < 0.05). In addition, Spearman correlation showed that there was a significant correlation between altitude and tree characteristics, basal area, standing volume, aboveground biomass per ha (p<0.01). Conclusion: Conclusively, the results of this research in the study area show that changes in altitude from the sea level have caused changes in some of the quantitative characteristics and thus the elevation gradient has been effective on the distribution of AGB, so that with increasing a.s.l, the amount of AGB has also increased and AGB has the highest correlation with the altitude from the sea level.