شناسایی و راستی‌آزمایی چوب‌های وارداتی در بازار ایران؛ بخش نخست: پهن‌برگانِ زینتی

سابقه و هدف: یکی از چالش‌های تجارت الوار چوبی، تقلب در نوع چوب است که به دلیل سخت یا غیرممکن بودن تمایز چوب‌ها –به‌ویژه چوب‌های وارداتی در بعد ماکروسکوپی به‌وفور رخ می‌دهد. نگرانی دیگری که در مورد بازار چوب‌های زینتی و لوکس در ایران وجود دارد، فروش چوب‌های خوش رنگ و نگار ولی حفاظت‌شدهء داخلی (برای مثال پسته وحشی) به‌عنوان چوب‌های استواییِ وارداتی است. هدف این پژوهش، شناسایی علمی گونه‌های مختلف چوب‌های پهن‌برگِ زینتی در بازار چوب ایران و تطبیق آنها با نام تجاری بود. مواد و روش‌ها: 39 قطعه چوب پهن‌برگ به همراه فهرستی از نام‌های تجاری و یا علمی آن‌ها از اداره بندر و دریانوردی استان گیلان و چند چوب فروشی و کارگاه منبت و معرق در تهران و کرج تهیه شدند. در مرحله نخست، نام علمی متناظر با نام تجاریِ فروخته شده، یافت شد. سپس، سطح مقطع نمونه‌ها اسکن و اسلایدهای میکروسکوپی از آن‌ها تهیه و عکس برداری شدند. پس از استخراج ویژگی‌های آناتومی چوب، جنس یا گونه نمونه‌ها براساس فهرست ویژگی‌های میکروسکوپی برای شناسایی پهن‌برگان شناسایی و با ادعای فروشنده مطابقت داده شد.یافته‌ها: براساس نتایج به دست آمده، 80 درصد نمونه‌ها با نام درست خرید و فروش و در صنعت استفاده می‌شدند. پهن‌برگان غیربومی موجود در بازار، بیشتر از چوب‌های استوایی بوده و با توجه به این که تعداد قابل توجهی از چوب‌های مورد بررسی، ویژگی‌های بارز مشابهی (چینش پارانشیم‌های محوری، حضور پارانشیم نواری، بلور و ساختار مطبق) داشتند، تفکیک آنها به‌سختی انجام می‌پذیرفت. چوب‌های شناخته شده و معروف استوایی مانند «اوکومه»، «رزوود»، «وِنگه»، «پادوک» و «ساپِلی»، با نام درستی تجارت می‌شدند. در بین منابع تهیه چوب نیز، قریب به اتفاق چوب‌های موجود در عمده فروشی‌ها به درستی نامگذاری شده بودند ولی در خرده فروشی‌ها و کارگاه‌های کوچک چوب، تعداد اشتباه افزایش می‌یافت. درمیان چوب‌های گردآوری شده، بیشترین مغایرت در مورد چوب «تیک (ساج)» و چوب موسوم به «فوفل» دیده شد. با توجه به اینکه تیک، یکی از معدود گونه‌های استوایی در بازار چوب ایران است که مرز حلقه رویش مشخص داشته و شناسایی آن نسبتاً به سادگی انجام می‌گیرد، ممکن است تیک نامیده شدن برخی چوب‌ها، نه از روی ناآگاهی بلکه سودجویی فروشنده‌ها باشد. فوفل نیز درواقع، نام اشتباهی است که بر «رزوود هندی» گذاشته شده و به‌دلیل محبوبیت این چوب، تقلب‌هایی نیز در مورد آن انجام می‌شود.نتیجه‌گیری: در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که به‌دلیل شباهت ویژگی‌ها، تمایز چوب‌های زینتی رایج در بازار ایران، در بعد ماکروسکوپی و تنها با تکیه بر بافت و رنگ چوب غیرممکن و در بعد میکروسکوپی نیز به سختی و تنها با اعمال دقت زیاد امکان پذیر است. علیرغم این گزاره، چوب‌های وارداتی پهن‌برگ در بازار ایران –به‌ویژه در عمده‌فروشی‌ها با نام‌های تجاری انگلیسی آن‌ها تطابق داشته و بازار چوب ایران از نظر صحت و صداقت در خرید و فروش نسبتاً قابل اطمینان است. بااین‌حال، به‌دلیل وجود تناقض‌هایی در مورد برخی چوب‌های تزئینی محبوب، اطلاع‌رسانی و آموزش درست از ضروریات بوده و خرید و فروش چوب‌های وارداتی بهتر است با شناسنامه و یا رجوع به متخصصان علم چوب‌شناسی صورت پذیرد.

Identification and verification of imported timbers in wood market of Iran; part one: exotic hardwoods

Background and Objectives: One of the the challenges of lumber traffic is adulteration in wood kind which is widely spread due to the difficulty or impossibility of wood identification –especially exotic hardwoods at macroscopic level. The other concern regarding luxury and aesthetic wood market in Iran is trading the colorful wood of some endangered and protected trees species like wild Pistachio in the name of imported tropical wood. The aim of this study was to identify different types of luxury hardwoods in the wood market of Iran and validate their corresponding commercial names.Materials and Methods: 39 different hardwood pieces were collected from Ports and Maritime Organization of Guilan as well as lumberyards, marquetry and wood mosaic workshops in Tehran and Karaj. First, the scientific names of samples corresponding to commercial names were recorded. Crosssections of woods were sanded and scanned and microscopic slides were prepared. After extracting the anatomical features of samples, genus or species of wood was identified and compared with those claimed by the seller or handicraftsman. Results: The results showed that 80 percent of hardwood samples were dealt and used in industry by the correct name. Imported hardwoods were mainly of tropical woods which shared many common features (arrangement of axial parenchyma, presence of banded parenchyma, crystals, and storied structure). According to the similarity of key features, the process of discrimination and identification was not easy and fast. Wellknown tropical timbers like okoumé, rosewood, African padauk, and sapele were correctly traded. Almost all timers in warehouses were named correctly; however, in retails and small workshops, discrepancy increased. Among collected samples, the most discrepancy was observed in the case of teak and a wood called &fofel&. Teak is one of the few tropical woods in the market that has distinct growth ring boundaries and hence, its identification is comparatively easy. Therefore, we conclude that the incorrect naming of teak woods is partly due to the dishonesty of wood sellers. On the other hand, &fofel& is a wrong labeling of Indian rosewood and there are some cheatings regarding this wood due to its popularity in Iran wood market.Conclusion: The main conclusion of this study is that due to the similarities, distinguishing common decorative woods in Iran market is impossible in terms of macroscopy and merely based on texture and color. Even on the microscopic level, the wood identification is laborious and can be accomplished only by cautiousness. Having said that, the exotic hardwoods in Iran market –especially at wholesales are relatively in good accordance with their English commercial names and hence, Iran wood market is relatively verified in this aspect. However, due to the existing discrepancies in the case of some popular luxury woods, it is recommended to trade these exotic hardwoods with certificate or verification of wood anatomists.