بررسی سازگاری و عملکرد پروونانس‌های گونه‌های صنعتی اکالیپتوس در ایستگاه تصفیه فاضلاب شهر قم

سابقه و هدف: بسیاری از گونه‌های جنس اکالیپتوس با رشد سریع و تنوع ژنتیکی بالا برای جنگل‌کاری در مناطق مختلف اکولوژیک استفاده می‌شوند. این پژوهش به‌منظور ارزیابی عملکرد برخی گونه‌ها و پروونانس‌های اکالیپتوس به‌مدت سه سال در ایستگاه تصفیه فاضلاب در پنج کیلومتری شمال شرقی شهر قم اجرا گردید. مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور ژنوتیپ در شش سطح و زمان در سه سطح در چهار تکرار روی نهال‌های پنج‌ساله اکالیپتوس اجرا شد. آبیاری با استفاده از فاضلاب تصفیه شده شهر قم صورت گرفت. ژنوتیپ‌های انتخابی شامل شش پروونانس از گونه‌های eucalyptus camaldulensis dehnh.،e. microtheca muell. و e. rubida deane maiden بود. صفات رویشی شامل: ارتفاع نهال برحسب متر، قطر تنه در ارتفاع 30 سانتی‌متری از سطح زمین بر حسب سانتی‌متر، رشد ارتفاعی، رشد قطری و نسبت ارتفاع به قطر اندازه‌گیری شد. تجزیه و تحلیل‌های آماری نظیر تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات بین ژنوتیپ‌های انتخابی و سال‌های مختلف صورت گرفت و در نهایت سازگاری و عملکرد رشدی گونه‌ها در شرایط آزمایش معرفی گردید.یافته‌ها: اثر تیمار (گونه‌ها و پروونانس‌های مختلف اکالیپتوس)، اثر تکرار، اثر متقابل تکرار در تیمار و اثر سال بر ارتفاع درخت در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که گونه‌ها و پروونانس‌ها از نظر ارتفاع در پنج گروه مجزا و یک گروه مشترک قرار گرفتند که از بین آنها e. camaldulensis 41ch در بالاترین گروه قرار گرفت. همچنین از نظر قطر تنه نیز درختان در چهار گروه مجزار قرار گرفتند. براساس این نتایج e. camaldulensis 41ch بیشترین قطر تنه و پس از آن e. camaldulensis qom در گروه‌های اول و دوم قرار گرفتند. همچنین از نظر رشد ارتفاعی e. camaldulensis 41ch و e. camaldulensis qom در گروه اول و گونه‌های e. microtheca 62 و e. rubida 166sh در گروه آخر قرار گرفتند. از نظر رشد قطری تنه e. camaldulensis qom در گروه اول و گونه e. rubida 166sh در گروه آخر قرار گرفت. از نظر نسبت ارتفاع به قطر تنه گونه‌های مورد بررسی در دو گروه مجزا و سه گروه مشترک قرار گرفتند، بر اساس این نتایج 41zh e. camaldulensis با بیشترین نسبت ارتفاع به قطر تنه در گروه اول قرار گرفت.نتیجه‌گیری: نتایج کلی تحقیق در طی سه سال اجرای طرح نشان داد که e. camaldulensis 41ch از نظر قطر و ارتفاع بیشترین مقدار را داشت. به‌نظر می‌رسد این پروونانس برای تولید صنعتی چوب نسبت به سایر گونه‌ها و پروونانس‌های اکالیپتوس عملکرد بالاتری داشته باشد. همچنین e. camaldulensis qom نیز از نظر رشد قطری و ارتفاعی در رتبه اول قرار داشت، به‌نظر می‌رسد این برتری به‌دلیل منشا بذر (قم) و سازگاری با شرایط منطقه باشد. در مجموع نتایج پژوهش نشان داد که در میان گونه‌های مورد بررسی e. camaldulensis بالاترین رتبه را از نظر رشد ارتفاعی و رشد قطری داشت و پس از آن e. microtheca در رتبه بعدی قرار گرفت.

Evaluation of adaptation and performance of industrial Eucalyptus species in Qom wastewater station

Background and objectives: Eucalyptus species are used for afforestation in different ecological areas due to their rapid growth and high genetic diversity. The industrial performance of some species and provenances of Eucalyptus was evaluated. Materials and methods: The experiment was a factorial experiment based on randomized complete block design (RCBD) with two factors: 1) genotype at 6 levels and 2) time at 3 levels in four replications. Irrigation was carried out using the treated wastewater of Qom city. Selected genotypes were including six provenances of Eucalyptus camaldulensis Dehnh., E. Microtheca Muell. and E. rubida Deane Maiden. Growth traits including: tree height, trunk diameter, height growth, diameter growth and height to diameter ratio were measured. Because of evergreen eucalyptus trees, vegetative traits were recorded in two stages yearly, one in early autumn (after summer heat stress) and the other in spring (after winter cold stress).Results: Statistical analysis such as analysis of variance and comparison of mean traits between genotypes and different years showed that the effect of treatment (species and provenances), replication and year effect on tree height were significant. Mean comparisons showed that species and provenances were classified into five distinct groups and one common group; E. camaldulensis 41ch was in the highest group. Trees were grouped according to the diameter of trunk, E. camaldulensis 41ch and E. camaldulensis Qom were in the first and second groups. In addition, E. camaldulensis 41ch and E. camaldulensis Qom were in the first group and E. microtheca 62 and E. rubida 166sh respectivelygroups. The diameter trunk of E. camaldulensis Qom was in the first group and E. rubida 166sh in the last group. In terms of trunk height to diameter ratio, the species were divided into two distinct groups and three common groups, based on these results, E. camaldulensis 41zh was the first group with the highest height to diameter ratio.Conclusion: In general, the results showed that E. camaldulensis had the highest ratio of survival and establishment, it had the highest growth and diameter growth and E. microtheca was in the next place.E. camaldulensis seems to have a higher performance for wood production than other species and provenances, E. camaldulensis Qom was also ranked first in terms of diameter and height growth, this due to seed origin (Qom) and adaptation to regional conditions. Overall, the results showed that E. camaldulensis had the highest rank in height and diameter growth, followed by E. microtheca.