اثر میزبان‌های مختلف بر تغییرات متابولیت‌های ثانویه دارواش اروپایی (viscum album l.)

سابقه و هدف: دارواش‌ها گروهی قابل توجه و متنوع از نهاندانگان‌اند که انگل شاخه‌ها‌ محسوب شده و دارای طیف گسترده‌ای از میزبان‌ها بوده و محدوده پراکنش بسیار وسیعی در دنیا داشته و ترکیبات موثره‌‌ی زیادی در خود دارند. با توجه به اینکه مقدار و نوع این ترکیبات در گیاهان به عوامل بسیار زیاد محیطی و ژنتیکی وابسته است، در تحقیق حاضر اثر میزبان‌های مختلف شامل انجیلی، ممرز، توسکای قشلاقی و صنوبر بر تغییرات متابولیت‌های ثانویه فنل، فلاونوئید، خواص‌آنتی‌اکسیدانی، بتولین و بتولینیک اسید در دارواش اروپایی بررسی شده است. مواد و روش‌ها: نمونه برداری‌ برای این مطالعه آزمایشگاهی در اواخر شهریور ماه 94 از دارواش‌های میزبانی شده توسط گونه‌های انجیلی، صنوبر، ممرز و توسکا قشلاقی در 3 تکرار در نقاط پایین‌بند تا میان‌بند طرح جنگلداری دکتر بهرام‌نیا واقع در محدوده جنگل شصت ‌کلاته گرگان انجام و سپس نمونه‌ها خشک، آسیاب و عصاره‌گیری با سه حلال اتانول، متانول و استون صورت گرفت. پس از عصاره‌گیری، فرایند آزمایشات مورد نیاز طی شد و داده‌های بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار sas مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد میزبان‌های مختلف بر ترکیبات موثره‌ی دارواش اروپایی اثرات معناداری دارند. مطابق نتایج به دست آمده بیشترین میزان آنتی‌اکسیدان (93.03 درصد رادیکال آزاد) و فنل‌کل (4.45 میلی گرم برگرم وزن خشک) به ترتیب مربوط به عصاره اتانولی ساقه و برگ دارواش میزبانی شده توسط گونه انجیلی، و بیشترین میزان فلاونوئید ( 2.07 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) مربوط به عصاره اتانولی ساقه‌ی‌ دارواشی با میزبانی گونه صنوبر می‌باشد. بیشترین میزان بتولین (148.3 میلی گرم بر گرم) در برگ داروش موجود بر میزبان گونه ممرز اندازه‌گیری شد. بیشترین مقدار بتولینیک‌اسید 286.3 میلی‌گرم در میلی‌لیتر بود که در اندام ساقه‌ی دارواش با میزبانی گونه‌ی‌ صنوبر به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که درخت میزبان می‌تواند نقش کلیدی بر میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و خواص آنتی اکسیدانی برگ و ساقه گیاه نیمه انگل دارواش بگذارد. از طرفی وجود این متابولیت‌های ثانویه با ارزش دارویی و حتی صنعتی در این گیاه لزوم توجه ویژه را بر این گونه باارزش مورد تاکید قرار می‌دهد. با توجه به اینکه دو ماده موثره ضد سرطانی بتولین و بتولینیک‌اسید به لحاظ دارویی ارزش زیاد و در عین حال قیمت بالایی دارند میتوان از دارواشهای میزبانی شده با ممرز و صنوبر بهره برد.