ارایه مدل‌های ‌زادآوری و تعیین عوامل زنده و غیرزنده تاثیر گذار بر آن در جنگل‌های هیرکانی

مدیریت پایدار و برنامه‌ریزی صحیح منابع جنگلی به اطلاعات دقیق و باکیفیت بالا از وضعیت حال و آینده جنگل نیازمند است. یکی از این بوم‌سازگان‌های حیاتی، جنگل‌های شمال ایران است که در دهه‌های اخیر به دلایل متعدد دست‌خوش تغییرات شدیدی گشته است که حفظ، دوام و بقاء آن پایش مداوم، چاره‌اندیشی و تمهیدات همه‌جانبه را می‌طلب. زادآوری طبیعی از مهمترین عوامل موثر بر بقاء و پایداری جنگل‌های طبیعی تلقی می‌شود. شناخت عوامل موثر بر روند استقرار زادآوری گونه‌های جنگلی می‌تواند ما را در شناخت بهتر مراحل مختلف توالی این اکوسیستم یاری کند. امروزه، به علت تنوع و پیچیده بودن عوامل تاثیر گذار بر زآداوری استفاده از مدل‌های رویشی برای شناخت عوامل تاثیر گذار بر آن بسیار رایج شده است. هدف از این تحقیق تعیین عوامل زنده وغیره زنده موثر بر زادآوری به کمک مدل‌های زادآوری است. مواد و روش‌ها: این تحقیق در جنگل خیرود در نزدیکی شهر نوشهر انجام شد. برای برآورد مدل رویش زادآوری از مدل زادآوری استفاده شد که این مدل از اندازه‌گیری تمام درختان زنده و غیرزنده در شبکه آماربرداری طی یک دوره نه ساله (1382-1391) در قطعات نمونه ثابت به دست آمد. از متوسط قطر برابر سینه در سال 1391 و سطح مقطع برابر سینه به عنوان متغیرهای زیستی مرتبط با رویش قطری استفاده شد. در این تحقیق با استفاده از مدل ‌رویشی زادآوری، تاثیر متغیرهای زیستی و غیرزیستی از قبیل رقابت، مقدار انرژی تابشی نور خورشید در فصل رویش، شاخص خیسی توپوگرافی، ارتفاع بالای نزدیک‌ترین نقطه زه‌کشی شده، سرعت باد که از مدل‌های فرآیندی در زمین‌های پیچیده حاصل می‌شوند و سایر متغیرهایی که برای اولین بار بررسی می‌شوند، بر زادآوری درختان در سطح قطعات نمونه ثابت در جنگلهای هیرکانی بررسی شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین تعداد در واحد سطح (هکتار) زادآوری بسیار پایین و برابر تقریبا 15 اصله در هکتار (بالاتر از قطر 7 سانتیمتر) در یک دوره 9 ساله است. راش بیشترین تعداد زادآوری در هکتار را در دوره دارد که نشان از مناسب بودن شرایط زیستی و محیطی برای زادآوری این گونه با ارزش‌جنگل‌های شمال کشور می‌باشد. نتیجه گیری: مهمترین عوامل تاثیرگذار بر زادآوری سطح مقطع توده در هکتار هستند که تقریبا 40 درصد از تغییرات زادآوری را تعریف می‌کند. رطوبت و حراررت و مقدار انرژی تابشی خورشید مهمترین متغیرهای تاثیرگذار بر تعداد زادآوری در جنگل‌های هیرکانی هستند. روش‌های به کار برده شده در این تحقیق کاملا جدید و به‌ روز بوده و در سایر جنگل‌های کشور نیز قابل استفاده می‌باشند. نتایج تحقیق نشان داد که می‌توان از مدل‌های تک درخت زادآوری جهت مدل سازی زادآوری در جنگل‌های شمال استفاده نمود.

presentation of Ingrowth models and determination of biotic and abiotic factors affecting regeneration in the Hyrcanian forests

Background and objectives: Hyrcanian is a productive region near the southern coast of Caspian Sea. Her forests are mostly unevenaged beachdominated hardwood mixtures. There is increasing willingness to treat these forests without clearfelling, following the ideas of continuous cover management. This paper examines the possible ecological controls on ingrowth in a highelevation forest in northern Iran. Natural regeneration is one of the most important affecting factors in survival and stability of natural forests. Understanding the factors that affecting the forest species regeneration can be helpful to understand the ecosystem succession stages. Recently, due to complexity of factors that affecting natural regeneration, using the growing models in order to determine affecting factors is very common. Materials and methods: The Kheyrud forest covers 80 km2 near the port city of Nowshahr. The elevation of the Kheyrud forest varies from 10 m to 2200 m above sea level Ingrowth model was used to estimate the diameter increment in oriental beech at fixed sample plots level over a period of 9 years (20032012) In this study the impact of biotic and abiotic variables like competition, energy of sunlight in the growing season, topographic wetness index, highest point to nearest of drainage area, wind speed from groundcomplex process models and other variables which are considered to be achieved for the first time on natural regeneration were investigated using fixed plots in Hyrcanian forests. Results: Results showed that the mean number of regeneration in the unit area (hectares) are very low and equal to approximately 15 trees per hectare (up to a diameter of 7 cm) in a period of 9 years. The simplest way to predict and simulate ingrowth is to use the mean values for all stands. However, this is not biologically justified since ingrowth should eventually start decreasing with increasing stand basal area. The beech trees are of the most number of regeneration per hectare which represents the suitability of environmental and biological conditions for these valuable trees in the Hyrcanian forests. Basel area per hectare was the main affecting factor on regeneration in study area which defines about 40 percent of regeneration. Conclusion: Humidity and temperature and the amount of solar radiation were the most important variables in the number of regeneration in Hyrcanian Forests. Consequently methods that used in this study are new and also can be used in other forested area in Iran. Finally, this research is trying to explain changes of ingrowth and abiotic and biotic variables in the fixed sample plots.