ارزیابی دقت برخی از روش‌های زمین‌آماری در برآورد تغییرات مکانی سرعت نفوذ نهایی

سابقه و هدف: خصوصیات خاک به‌طور پیوسته در مکان و زمان در حال تغییر می‌باشند. ناهمگنی در مقیاس بزرگ و کوچک، حتی در گونه‌ خاک یکسان یا محیط یکسان رخ می‌دهد. تغییرات مکانی خصوصیات خاک می‌تواند ناشی از عوامل اثرگذار طبیعی زمین‌شناسی و تشکیل خاک باشند، اما برخی از این تغییرات ناشی از عوامل مدیریتی می‌باشند. سرعت نفوذ آب در خاک یکی از فرآیندهای اساسی کنترل‌کننده چرخه هیدرولوژی می‌باشد. تخمین قابل‌قبولی از این فرآیند، به‌خصوص هنگامی که تغییرات شدیدی دارد، از اهمیت بالای برخوردار می‌باشد. آگاهی از چگونگی این تغییرات به‌منظور مدیریت صحیح کشاورزی و افزایش بازدهی ضروری می‌باشد. در این پژوهش از تکنیک زمین‌آمار برای تشریح ساختار فضایی سرعت نفوذ نهایی و انتخاب روش بهینه در برآورد آن، استفاده شد. مواد و روش‌ها: تعداد 75 نمونه طی یک شبکه به فواصل تقریبی 10 متر، از خاک سطحی برداشت شد. سرعت نفوذ در مزرعه با استفاده از استوانه‌های مضاعف تا رسیدن به حالت پایدار اندازه‌گیری شد. از سه روش وزن‌دهی معکوس فاصله با توان 1 تا 3، کریجینگ معمولی و کوکریجینگ با متغیر کمکی سیلت و ماده آلی در درون‌یابی سرعت نفوذ نهایی استفاده شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد، ضریب تغییرات خصوصیات، دارای دامنه‌ای از 26/7 درصد (مقدار سیلت) تا 49/88 درصد (سرعت نفوذ نهایی) در مزرعه می‌باشد. نتایج نیم‌تغییرنما نشان داد که سرعت نفوذ نهایی، دارای دامنه تاثیر 24 متر می‌باشد. ضریب هم‌بستگی بین سرعت نفوذ نهایی و میزان سیلت و ماده ‌آلی، مثبت و بزرگ‌تر از 2/0 می‌باشد که با ماده آلی در سطح 5 درصد معنی‌دار می‌باشد و از آن‌ها می‌توان در تخمین سرعت نفوذ نهایی در نقاط نمونه‌برداری نشده کمک گرفت.نتیجه‌گیری: آماره‌های میانگین مطلق و اریب خطا، تخمین صحیح‌تر هر دو روش کریجینگ و کوکریجینگ، نسبت به روش وزن‌دهی معکوس فاصله در برآورد سرعت نفوذ نهایی را نشان داد. اگرچه استفاده از متغیر کمکی سیلت در روش کوکریجینگ، توانست خطای تخمین را 14 درصد نسبت به روش کریجینگ کاهش دهد.