فاکتورهای زمین‌زاد و انسان‌زاد موثر بر خصوصیات مغناطیسی خاک‌های آهکی اطراف زنجان

سابقه و هدف: خصوصیات مغناطیسی خاک ها بازتابی از تاثیرات متفاوت کانی شناسی خاک است. کانی های موجود در خاک دارای منشا طبیعی (لیتوژنیک، پدوژنیک) یا انسانی (کانی های فرومغناطیس ثانویه) و یا هر دو هستند. این مطالعه برای برآورد تاثیر فعالیت های انسانی و مواد مادری مختلف بر پذیرفتاری مغناطیسی در خاک‌های آهکی استان زنجان انجام گرفت.مواد و روش‌ها: در کل تعداد 241 نمونه خاک سطحی (عمق 10-0 سانتی متر) از منطقه ای به وسعت تقریبی 2000 کیلومتر مربع که دارای مواد مادری و کاربری اراضی مختلفی بود برداشت گردید و تجزیه های آزمایشگاهی بر روی آن‌ها انجام گرفت.یافته‌ها: میانگین میزان پذیرفتاری مغناطیسی در نمونه های خاک سطحی 9/377×10-8m3kg-1 به‌دست آمد. بالاترین میزان پذیرفتاری مغناطیسی در اراضی شهری با میانگین 13/467×10-8m3kg-1 مشاهده شد. نتیجه‌گیری: فعالیت کارخانه‌های صنعتی مخصوصاً کارخانه سرب و روی، سوخت‌های فسیلی و ترافیک ماشین می‌توانند از عوامل مستقیم ورودی ذرات فری‌مغناطیس با منشا انسانی در منطقه باشند. سهم جز مغناطیسی مواد مادری (لیتوژنیکی) بر میزان پذیرفتاری مغناطیسی در خاک های مشتق شده از سنگ های آذرین خیلی بیش‌تر است و پذیرفتاری مغناطیسی خاک های تشکیل شده از سنگ های آذرین ارتباط مثبت معنی دار با شاخص های توسعه پدوژنیکی نشان نمی دهند. خاک های مشتق شده از سنگ های رسوبی میزان پذیرفتاری مغناطیسی به‌نسبت کم‌تری دارند (بین 42 تا 158×10-8m3kg-1). افزایش پذیرفتاری مغناطیسی در خاک هایی با مواد مادری رسوبی بیش‌تر به‌علت تشکیل پدوژنز و درجای مواد فرومغناطیس است.