ارزیابی خطر بیابان‌زایی سیستم شاخص‌های بیابان‌زایی مدیترانه‌ای اروپا (dis4me) (منطقه مورد مطالعه: اترک سفلی در استان گلستان)

سابقه و هدف: بیابان‌زایی پدیده‌ای است که از عوامل متعددی اعم از طبیعی، اجتماعی و اقتصادی تاثیر می‌گیرد و به‌طور متقابل بر این موارد اثر می‌گذارد. اولین گام در اجرای فعالیت بیابان‌زدایی در ممانعت از گسترش بیابان باید متکی بر شناخت پدیده‌هایی باشد که هم به‌طور مجزا و هم در کنش با یکدیگر، در یک ناحیه، تغییراتی را به وجود می‌آورند و منجر به بیابان‌زایی می‌گردند. مواد و روش‌ها: در این پژوهش با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، هفت معیار اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، رواناب، مدیریت اراضی، شوری و ترکیبی (esi) در حوزه اترک سفلی در استان گلستان براساس سیستم شاخص‌های بیابان‌زایی (dis4me) شناسایی و ارزیابی گردیدند. با استفاده از روش فوق هر یک از معیارها و شاخص‌های مربوطه مورد بررسی و برای هر معیار در محیط gis لایه اطلاعاتی تهیه شد. در نهایت با تلفیق لایه‌های اطلاعاتی، هشت معیار در منطقه براساس مدل مورد مطالعه بررسی و نقشه بیابان‌زایی منطقه به‌دست آمد. یافته‌ها: نتایج حاصل از این ارزیابی نشان می‌دهد که 95/21 درصد منطقه از نظر درجه بیابان‌زایی در کلاس بحرانی الف، 25/13 درصد آن در کلاس بحرانی ب و 3/64 درصد در کلاس بحرانی ج قرار دارد. معیار پوشش گیاهی با متوسط عددی 61/1، شوری با متوسط عددی 60/1 و esi با متوسط عددی 54/1 بیش‌ترین تاثیر را در بیابان‌زایی منطقه دارند. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌ها وضعیت بیابان‌زایی در منطقه شدید می‌باشد. معیارهای خاک و پوشش گیاهی بیش‌ترین تاثیر را در بیابان‌زایی منطقه دارند. البته تاثیر معیار اقلیم منطقه با توجه به تغییرات چند دهه اخیر مانند کاهش بارندگی و خشکسالی‌های مداوم قابل‌توجه می‌باشد.