بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر آبدهی حوضه با دخالت مدل هیدرولوژی (مطالعه موردی: حوضه گالیکش در استان گلستان)

سابقه و هدف: تغییر اقلیم یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که بخش‌های مختلف زندگی انسان را در روی زمین تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. شرایط اقلیمی گرم‌تر باعث تشدید چرخه آب، تغییر بارش و تغییر در مقدار و زمان ظهور رواناب می‌گردد. شمال ایران با توجه به شرایط خاص اقلیمی و اهمیت کشاورزی، یکی از آسیب‌پذیرترین مناطق به تغییر اقلیم می‌باشد. از این‌رو این پژوهش به دنبال ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر شرایط هیدرولوژیکی حوضه گالیکش با استفاده از مدل‌سازی هیدرولوژیکی می‌باشد. آشفته و مساح (2008) تاثیر عدم قطعیت تغییر اقلیم بر دبی پیک حوضه آیدوغموش در دوره 2069-2040 را برای سناریوی a2 مورد بررسی قرار دادند. در این پژوهش از هفت مدل aogcm استفاده گردید. در مجموع نتایج نشان داد که دمای حوضه در دوره 2050 بین 1 تا 6 درجه سانتی‌گراد نسبت به دوره پایه افزایش می‌یابد (3). مواد و روش‌ها: در این پژوهش مدل بارش- رواناب ihacres برای منطقه مورد مطالعه واسنجی گردید. سپس بر اساس نتایج خروجی مدل hadcm3 تحت سناریوهای a1b، a2 و b1، مقادیر دما و بارش برای دوره آتی 2030-2011 با استفاده از مدل lars-wg ریزمقیاس شده و به‌منظور شبیه‌سازی رواناب حوضه به مدل ihacres معرفی گردید. یافته‌ها: نتایج مطالعه ضمن تایید کارایی مدل lars-wg، نشان داد که در شرایط اقلیمی آینده برای دوره زمانی 2030-2011، دما و بارندگی نسبت به دوره مشاهداتی (2010-1985) به‌ترتیب افزایش و کاهش خواهد یافت. در نهایت نتایج مدل ihacres نشان داد که رواناب در دوره آتی نسبت به دوره مشاهداتی در هر سه سناریو به‌ترتیب به‌میزان 37/6، 43/4 و 94/7 مترمکعب در ثانیه، کاهش پیدا کرده که نشان از تاثیر تغییر اقلیم بر رواناب حوضه در دوره آتی دارد. نتایج پژوهش لزوم توجه به تاثیرات تغییر اقلیم در اتخاذ تدابیر لازم به‌منظور سازگاری با تغییر اقلیم در سیاست‌های آتی مدیریت حوضه گالیکش مورد تاکید قرار می‌دهد. نتیجه‌گیری: بررسی خروجی مدل hadcm3 تحت سناریوهای تغییر اقلیم مورد مطالعه نشان می‌دهـد که دمای حوضـه در دوره‌ 2030-2011 برای هر سه سناریو افزایش یافته و بیش‌ترین افزایش مربوط به سناریوی b1 می‌باشد. شبیه‌سازی رواناب ماهانه حوضه در دوره آتی و مقایسه مقادیر آن با دوره مشاهداتی بیانگر کاهش متوسط رواناب سالانه درازمدت در دوره آتی برای هر سه سناریو می‌باشد که با توجه به کاهش بارندگی و افزایش دما قابل‌قبول بوده و بیش‌ترین کاهش مربوط به سناریوی b1 است.