رابطه خاک و ماده مادری در اکوسیستم‌های جنگلی البرز غربی: کانی‌های رسی

مواد زمین‌شناختی و شرایط خاک‌سازی نقش بسیار مهمی بر ویژگی‌های خاک‌های درجا دارند. به‌منظور تعیین نقش این عوامل بر ترکیب کانی‌های رسی، خاک‌های درجای تشکیل شده بر روی سه ماده مادری مختلف، شامل پریدوتیت (pe)، تونالیت (to) و سنگ آهک (li) در اکوسیستم‌های جنگلی منطقه فومن- ماسوله مطالعه گردید. کانی‌شناسی سنگ‌بستر، همچنین کانی‌های رسی ساپرولیت و افق‌های ژنتیکی خاکرخ‌ها تعیین گردید. در کانی‌های رسی خاکرخ pe، تفاوت فاحشی بین ساپرولیت و افق‌های خاک‌ساز وجود دارد: کایولینیت و ورمیکولیت کانی‌های عمده ساپرولیت را تشکیل می‌دهند، حال آن‌که در افق‌های بالاتر، اسمکتیت و کانی‌های ایلیت، ایلیت- ورمیکولیت و ایلیت- اسمکتیت و کایولینیت حضور دارند. تشکیل اسمکتیت و کایولینیت می‌تواند از کانی‌های پیروکسین، اولیوین و بیوتیت و از مسیرهای تغییر شکل و خودتشکیلی صورت گرفته باشد. حضور ایلیت در افق‌های خاک‌ساز نیمرخ‌ pe با روند تغییرات عمقی پتاسیم در بخش رس منطبق بوده و می‌تواند به‌خاطر تاثیر فعالیت‌های زیستی در تجمع پتاسیم و تشکیل ایلیت ثانویه در خاک‌های سطحی باشد. در ساپرولیت خاکرخ‌ li، ایلیت و اسمکتیت حضور دارند؛ ولی در افق‌های خاک‌ساز، ایلیت در بخش رس حذف و کایولینیت تشکیل شده است. اکسیداسیون پیریت موجود در مواد مادری می‌تواند باعث تشکیل کانی‌های اسمکتیت و کایولینیت به شکل پدوژنیک گردد. ترکیب رس‌شناسی لایه‌های ساپرولیت، به‌ویژه در خاکرخ‌های pe و li، بیش‌تر تحت‌تاثیر نوع ماده‌ مادری بوده و متفاوت از افق‌های خاک‌ساز است. اگرچه در ترکیب رس‌شناسی افق‌های خاک‌ساز خاک‌های با مواد مادری مختلف تفاوت‌ اساسی به چشم نمی‌خورد، ولی به‌نظر می‌رسد فراوانی نسبی کانی‌ها تحت‌تاثیر نوع ماده مادری باشد.