تاثیر به‌کارگیری پسماند زمانی بین وقوع حداکثر دمای هوا و دمای خاک در بهبود روابط پیش‌بینی دمای خاک سالانه

دمای خاک یک متغیر مهم فیزیکی است که از توازن انرژی گرمای محسوس و نهان بین اتمسفر و سطح زمین تاثیر می‌پذیرد. دمای هوا و دمای خاک ارتباط فیزیکی معنی‌داری با هم دارند زیرا هر دوی آن‌ها توسط توازن انرژی در سطح زمین تعیین می‌شوند. به‌علت تفاوت ظرفیت حرارتی خاک با هوا، همیشه تاخیر زمانی بین زمان وقوع حداکثر دمای هوا (ta) و بیشینه دمای خاک (ts) وجود دارد. در این پژوهش از اطلاعات مربوط به دمای خاک و دمای هوا طی سال‌های 2008-1993 میلادی استفاده شد. ایستگاه‌های مورد مطالعه شامل اهواز، تبریز، ایلام، بابلسر و رشت می‌باشند که به‌ترتیب دارای اقلیم خشک، نیمه‌خشک، مدیترانه‌ای، مرطوب و بسیار مرطوب می‌باشند. از آن‌جایی‌که مطالعات محدودی در زمینه تاثیر تاخیر زمانی در وقوع حداکثر دمای خاک نسبت به دمای هوا صورت گرفته است، بنابراین هدف از این پژوهش ارزیابی اثر تعداد روزهای تاخیر (nld) در روابط همبستگی ts و ta می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از داده‌های دمای هوا (در ارتفاع 170 سانتی‌متری از سطح زمین) و دمای خاک (عمق‌های 50 و 100 سانتی‌متری) تعداد روزهای تاخیر بین دمای هوا و دمای خاک در مقیاس سالانه محاسبه شد. برای محاسبه تعداد روزهای تاخیر بین دمای هوا (متغیر وابسته) و دمای خاک (متغیر مستقل) از دو روش همبستگی و سری فوریه استفاده شد. نتایج دو روش ذکر شده براساس معیارهای rmse، mae، mbe و mpe مقایسه شد. در نهایت مقایسه سنجه‌های آماری نام‌برده نشان داد که روش‌های یاد شده، نتایج تقریباً مشابهی داشتند. معادله‌های رگرسیونی (ts-ta) یک‌بار به‌صورت هم‌زمان و بار دیگر با اعمالnld برقرار گردید و ضریب تعیین بین مقادیر مشاهده شده و محاسبه شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده در شهرهای مختلف بیانگر تاثیر معنی‌دار روزهای تاخیر (پسماند) در بهبود رابطه‌های همبستگی ta-ts به‌ویژه در عمق 100 سانتی‌متری داشت. در ضمن تعداد روزهای تاخیر در شهرهای مختلف به‌دلیل تاثیرپذیری از اقلیم منطقه، متفاوت به‌دست آمد.