ارزیابی خطر بیابان‌زایی با مدل 9 معیاری IMDPAدر منطقه نیمه‌خشک آق‌بند، استان گلستان

بیابان‌زایی به‌عنوان معضلی جهانی بیش‌تر کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان هم‌چون ایران را با مشکل مواجه ساخته است. در این پژوهش برای ارزیابی خطر بیابان‌زایی منطقه نیمه‌خشک آق‌بند، استان گلستان، از مدل ایرانی impda استفاده شد. نقشه واحدهای کاری با استفاده از نقشه‌‌های زمین‌شناسی، کاربری اراضی، عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای تهیه گردید. از 9 معیار بیابان‌زایی وضعیت خاک، زمین‌شناسی، اقلیم، پوشش گیاهی، اقتصادی- اجتماعی، آب زیرزمینی، تکنولوژی توسعه شهری، کشاورزی و فرسایش (آبی و بادی) با 26 شاخص بیابان‌زایی برای بررسی و تهیه نقشه پتانسیل بیابان‌زایی منطقه آق‌بند استفاده شده است. سپس برای هر معیار اصلی مهم‌ترین شاخص‌های موثر در کیفیت آن معیار بررسی و با شیوه impda وزن‌دهی انجام شد و با محاسبه میانگین هندسی شاخص‌ها و بهره‌گیری از نرم‌افزار 9.3desktop arcgis، نقشه‌های مربوط به وضعیت هر معیار یا لایه اصلی تهیه شد. در انتها از میانگین هندسی معیارها، نقشه مناطق حساس به بیابان‌زایی تولید گردید. تفاوت فراوانی کلاس‌های خطر مدل با آزمون کای‌اسکویر بررسی شد. برای ارزیابی کارایی نقشه خطر از آزمون من‌ویتنی در نرم‌افزار مینی‌تب استفاده شد. نتایج آزمون کای‌اسکویر نشان داد که تفکیک مناسبی بین کلاس‌های خطر وجود دارد. نتایج نشان داد که 7/17 درصد ازکل منطقه مورد بررسی در کلاس شدید بیابان‌زایی و 51 درصد در کلاس متوسط بیابان‌زایی قرار دارد. آنالیزهای بعدی نشان داد که معیارهای پوشش گیاهی و وضعیت خاک از مهم‌ترین معیارهای بیابان‌زایی در منطقه آق‌بند است.واژه‌های کلیدی: خطر بیابان‌زایی، مدل imdpa، معیار، شاخص، منطقه آق‌بند، استان گلستان