بررسی اثر ترکیب لجن فاضلاب و زیولیت بر جذب سرب و کادمیوم در ریشه و برگ کنگرفرنگی (Cynara scolymus L.)

لجن فاضلاب به‌دلیل وجود عناصر غذایی مورد‌نیاز گیاه مانند نیتروژن، فسفر و هم چنین ماده آلی فراوان به‌عنوان کودی ارزان قیمت مورد توجه در کشاورزی بوده، اما وجود عناصر سنگین مصرف آن را به‌عنوان کود محدود می‌کنند. زیولیت از جمله ترکیبات طبیعی برای غیر فعال کردن این عناصر در خاک است. هدف ازاین پژوهش بررسی میزان جذب عناصر سرب و کادمیوم در گیاه کنگرفرنگی تیمار شده با سطوح مختلف لجن فاضلاب شهری در شرایط وجود یا عدم وجود زیولیت طبیعی است. به‌این منظور آزمایشی گلدانی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار و با سه سطح لجن (‌15 و 20 و 25 درصد وزنی/ وزنی خاک) و چهار سطح زیولیت (‌0 و 5 و 10 و 15 درصد وزنی/ وزنی خاک) در شرایط گلخانه‏ای انجام شد. نتایج نشان داد که بین سطوح مختلف لجن فاضلاب در جذب سرب توسط اندام هوایی و در جذب کادمیوم توسط ریشه تفاوت هایی وجود دارد. همچنین افزودن زیولیت سبب کاهش معنی دار سرب و کادمیوم موجود در ریشه گیاه (‌در سطح 5 درصد) شد، به‏نحوی‏که کمترین میزان سرب جذب شده توسط ریشه در بین تیمارهایی که زیولیت دریافت نموده بودند، در تیمار با سطح 10 درصد زیولیت مشاهده گردید. همچنین کمترین میزان کادمیوم ریشه در تیمار 10 درصد زیولیت ثبت شد. با این وجود میزان تجمع سرب در اندام هوایی تحت تاثیر زیولیت قرار نداشت. عدم وجود اختلاف معنی‎دار در میزان عناصر سنگین اندام‌های هوایی گیاه مبین توانمندی کنگر فرنگی در مدیریت جذب و انتقال عناصر سنگین است. واژه‌های کلیدی: سرب، کادمیوم، لجن فاضلاب، زیولیت، کنگرفرنگی