بررسی راحتی انسان برمبنای شاخص های اقلیمی در مناطق گرم و خشک ایران

امروزه مطالعات و بررسی های زیست اقلیمی، از دیدگاه راحتی و آسایش انسانی، پایه و اساس برنامه ریزی های مدیریتی است. در این پژوهش از 4 شاخص زیست اقلیمی دمای ظاهری، دمای موثر استاندارد، ترموهیگرومتریک و باد برای مطالعه آسایش انسانی در 14 شهر کشور استفاده شد. مناطق مورد مطالعه شامل شهرهای آبادان، اهواز، بندرلنگه، بندرعباس، بوشهر، دزفول، اصفهان، کرمان، سبزوار، سمنان، زاهدان، کاشان، یزد و زابل بود که در دو اقلیم تابستانه گرم و خیلی گرم طبقه بندی شدند. متغیرهای مورد استفاده از جنس متغیرهای هواشناسی شامل مقادیر روزانه دمای هوا، دمای نقطه شبنم، رطوبت نسبی و سرعت باد در ارتفاع دو متری فصل تابستان، در دوره زمانی 1384-1340 بود. نتایج نشان داد رطوبت نسبی به عنوان عاملی روزانه در مقایسه با دمای نقطه شبنم به عنوان عاملی شبانه بیان گر میزان راحتی و آسایش انسان در بیشتر مناطق ساحلی و غیرساحلی است. همچنین عامل باد به تنهایی قادر به ارزیابی راحتی ساکنین یک شهر نمی باشد. از این رو شاخص دمای موثر استاندارد (set) به‌دلیل استفاده ترکیبی از عوامل جوی روزانه با واقعیات مناطق مورد مطالعه تطابق بیشتری دارد. بر‌این اساس، طیف بیوکلیمایی مناطق مورد مطالعه در سه ماهه فصل تابستان از بیوکلیمای شرجی با دامنه تغییرات 30-5/27 تا بیوکلیمای خنک با دامنه تغییرات 8/17-5/15 بود. در مجموع براساس شاخص set، در تیر ماه که شروع گرم شدن هوا می باشد 8 شهر در طبقات توصیفی گرم و خیلی گرم قرار دارند. در مرداد ماه گرم شدن شهرها در مقایسه با تیرماه به 9 شهر افزایش یافته و در شهریور ماه با توجه اتمام فصل تابستان تعداد شهرهای گرم به 6 شهر کاهش می یابد. همچنین براساس شاخص set در هیچ یک از شهرها و هیچ یک از ماه های فصل تابستان تنش گرمایی بسیار شدید وجود نداشت. در شهرهای بندرعباس، بندرلنگه و بوشهر تنش گرمایی شرجی وجود دارد که با‌توجه به مجاورت و نزدیکی به سواحل خلیج فارس منطقی به‌نظر می رسد.واژه‌های کلیدی: زیست اقلیم، شاخص های راحتی، دما، رطوبت نسبی، set