انتخاب بهترین سناریوی بهبود کیفیت آب با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در حوضه آب‌خیز گرگان‌رود- استان گلستان

امروزه ضرورت مدیریت منابع آب و استفاده بهینه از آن بیش از پیش روشن شده است. انسان‌ها باید به کنترل روند منفی در کیفیت آب رودخانه بپردازند و یا حداقل شدت آن را کاهش دهند. در این پژوهش سناریوهای مختلف بهبود کیفیت آب حوضه آب‌خیز گرگان‌رود- استان گلستان مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا، 9 پارامتر کیفی آب به‌عنوان متغیر وابسته و 41 متغیر مستقل سیمای سرزمین انتخاب شدند و رابطه بین متغیرها از طریق تحلیل همبستگی و رگرسیون بررسی گردید. سپس، از آن میان با توجه به دیدگاه‌ها و اهداف مدیریتی مختلف در میان کارشناسان محیط زیست، 5 فعالیت مدیریتی ممکن پیشنهاد گردید. براساس رابطه رگرسیونی اثبات شده بین فعالیت‌های مدیریتی و پارامترهای کیفی آب مقادیر پارامترها در سناریوهای تدوین شده مورد ارزیابی قرار گرفت. 5 فعالیت مدیریتی عبارتند از: کاهش چین‌خوردگی پوشش درختی، افزایش مرتع به‌ازای کاهش مناطق بایر، کاهش سطح کشاورزی براساس روش mce (ارزیابی چندمعیاره تناسب سرزمین)، کاهش جاده با الگوریتم cost (فواصل هزینه‌ای) و افزایش مرتع و افزایش تعداد لکه‌های درختی. به‌منظور موازنه نتایج به‌دست آمده از اجرای سناریوهای تدوین شده و نیز تعیین سناریو یا سناریوهای برتر، فن تصمیم‌گیری چندمعیاره به‌کار گرفته شد. به این منظور پس از محاسبه مقدار معیارها در همه سناریوها، معیارهای یاد شده به کمک فرآیند ahp وزن‌دهی شد. سپس، 32 سناریوی تدوین شده با استفاده از روش topsis، برای تعیین برترین سناریوها، اولویت‌بندی گشت. با توجه به نتایج برترین سناریو، یعنی سناریوی بیست و یک شامل کاهش جاده با الگوریتم cost و افزایش مرتع، افزایش مرتع به‌ازای کاهش مناطق بایر و کاهش چین‌خوردگی پوشش درختی انتخاب شد. با استفاده از سناریوسازی می‌توان برنامه مدیریتی برای آب‌خیز موردنظر را با توجه به تغییراتی که ممکن است در آینده‌ای نزدیک ایجاد شود، ارایه کرد، بنابراین این فعالیت‌های مدیریتی امکان بهبود کیفیت آب در آینده را پیش‌بینی می‌کنند.