اثر جهت و موقعیت شیب بر روی برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در اراضی لسی شیب‌دار، منطقه توشن استان گلستان

با توجه به نقش خاک در تامین غذای جمعیت رو به رشد جهان، شناخت همه خصوصیات کیفیت خاک مانند فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و کانی‌شناسی دارای اهمیت می‌باشد. تغییرات مکانی ویژگی‌های خاک تابع عوامل محیطی مانند اقلیم، خصوصیات زمین‌نما شامل موقعیت زمین‌نما، توپوگرافی، درجه شیب، ارتفاع، مواد مادری و پوشش‌ گیاهی می‌باشد. تغییرات توپوگرافی و به‌دنبال آن فرآیندهای خاک‌سازی در امتداد اراضی شیب‌دار، باعث تفاوت معنی‌‌داری در ویژگی‌های خاک می‌شود. این پژوهش به‌منظور ارزیابی برخی شاخص‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت خاک در اراضی شیب‌دار لسی توشن واقع در استان گلستان انجام گرفت. به‌منظور انجام این مطالعه 135 نمونه‌ به روش سیستماتیک تصادفی از عمق 20-0 سانتی‌متری در 4 موقعیت شانه شیب، شیب پشتی، پای شیب و پنجه شیب و سه جهت شرقی، شمال‌شرقی و جنوب‌شرقی برداشت شد. بافت، وزن مخصوص ظاهری، کربن آلی، اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی، تنفس میکروبی، کربنات کلسیم معادل و پایداری خاک‌دانه به‌منظور مطالعه کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که قسمت‌های پایین شیب دارای بیش‌ترین مقدار رس، کربن آلی، پایداری خاک‌دانه و کم‌ترین مقدار کربنات کلسیم معادل می‌باشند و جهت شمال‌شرقی خاک‌های با کیفیت بالاتری از نظر میزان کربن آلی دارند. بنابراین، خصوصیات خاک وابسته به موقعیت زمین‌نما است و این موقعیت‌ها ویژگی‌های خاک و تکامل تدریجی آن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. نتایج این پژوهش نشان داد که در بین شاخص‌های مورد بررسی، کربن آلی به‌عنوان شاخصی مناسب برای ارزیابی اثر موقعیت زمین‌نما بر کیفیت خاک مورد استفاده قرار گیرد.