تغییرات مکانی و زمانی نفوذپذیری خاک متاثر از پخش سیلاب در جنوب دهلران

این پژوهش به‌منظور بررسی تغییرات نفوذپذیری خاک در اثر پخش سیلاب در سطح 42000 مترمربع از سال 1383 به‌مدت 4 سال آبی در جنوب دهلران اجرا شد. خاک از رده انتی‌سول‌ها بدون تکامل پروفیلی مشخص با میانگین بارندگی 2/235 میلی‌متر است. پس از انتخاب عرصه‌ها و محل شاهد، در 9 نقطه (هر کدام با 3 تکرار) در طول هر عرصه (به ابعاد طول 1400 متر و عرض 300 متر) اندازه‌گیری نفوذپذیری خاک (به روش استوانه‌های متحدالمرکز) انجام شد. افت سطح آب در استوانه مرکزی در فاصله‌های زمانی 1، 2، 3، 5، 10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه‌ای با 3 تکرار تا ثابت شدن سرعت نفوذ ثبت و میزان نفوذ نهایی محاسبه شد. داده‌ها با استفاده از آزمون t و آزمون غیرپارامتری کراسکال والیس با نرم‌افزارهای spss و mstat تجزیه آماری شدند. نتایج نشان داد که در سال انتهایی اجرای طرح بین سه عرصه و همچنین شاهد در سطح 5 درصد اختلاف معنی‌داری وجود داشت. همچنین میانگین نفوذپذیری پایه در محل شاهد و در محل عرصه پخش سیلاب به‌ترتیب 0/18 و 6/13 سانتی‌متر در ساعت بود که نشان‌دهنده کاهشی نفوذپذیری در اثر پخش سیلاب بود. در عرصه‌های اول، دوم و سوم نسبت به شاهد به‌ترتیب 21، 1/23 و 4/17 درصد کاهش نفوذپذیری مشاهده شد. ماتریس همبستگی پارامترهای مورد اندازه‌گیری در برابر مقادیر نفوذپذیری نشان داد که از بین ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، می‌توان روابط منطقی‌تری بین نفوذپذیری با درصد شن، سیلت و رس برقرار کرد. عواملی مانند نسبت جذبی سدیم (sar) و قابلیت هدایت الکتریکی که بر پخشیدگی ذرات ریز خاک و در نتیجه کاهش نفوذپذیری دخالت دارند در محل مورد آزمایش با درصد کم رس و مقادیر فراوان شن تاثیری نداشت. در نتیجه کاهش نفوذپذیری خاک ناشی از افزایش درصد سیلت و رس بود.