پیش‌بینی پذیرش مردمی سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی در حوزه آب‌خیز چهل‌چای- استان گلستان

پیش‌بینی سطح پذیرش مردمی فعالیت‌های مدیریتی در سطح حوزه آب‌خیز از جمله ارزیابی‌های ضروری برای رسیدن به مدیریت جامع آب‌خیز می‌باشد. این پژوهش به‌منظور پیش‌بینی سطح پذیرش مردمی سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی در راستای حل مشکلات سیل و فرسایش خاک در آب‌خیز چهل‌چای انجام گرفت. آب‌خیز چهل‌چای با مساحتی حدود 25680 هکتار و جمعیتی برابر 14048 نفر در استان گلستان واقع شده و یکی از سرشاخه‌های رودخانه گرگان‌رود است. پس از انتخاب 4 گزینه مدیریتی، 16 سناریوی محتمل مدیریت پوشش گیاهی تدوین شد. با انجام مطالعات میدانی اجتماعی در سطح آب‌خیز به‌منظور پیش‌بینی پذیرش مردمی سناریوهای مدیریتی، طی مصاحبه حضوری با بهره‌برداران آب‌خیز برای هر فرد به تفکیک پرسش‌نامه‌ای تکمیل شد. با توجه به رابطه کوکران و طی یک بررسی میدانی- اجتماعی با روش نمونه‌گیری انتساب متناسب به 139 آب‌خیزنشین از جامعه آب‌خیزنشینان حوزه چهل‌چای مراجعه شد. شرکت‌کنندگان در مطالعه اجتماعی از نظر قصد آن‌ها برای اجرای سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی در آب‌خیز مورد بررسی برای آینده نزدیک (5 سال پیش‌رو از سال 1388) مورد پرسش قرار گرفتند. هدف این پرسش این بود که احتمال پذیرش سناریوهای مدیریتی در بین جامعه آب‌خیزنشین به‌دست آید. برای رسیدن به این مقصود، از توزیع احتمالاتی دوجمله‌ای استفاده شد. در تجزیه و تحلیل پذیرش اجتماعی سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی، 4 کلاس یا سطح پذیرش اجتماعی (پذیرش ناچیز، کم، متوسط و زیاد) در نظر گرفته ‌شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که سناریوهای 2 (تراس‌بندی)، 4 (احداث باغ)، 5 (آگروفارستری)، 9 (جنگل‌کاری با احداث باغ) و 15 (جنگل‌کاری، احداث باغ و آگروفارستری) به‌طور یکسان از دیدگاه بهره‌برداران آب‌خیز بیش‌ترین پذیرش را دارند. در آب‌خیز چهل‌چای، اجرای سناریوی 1 (حفظ وضعیت فعلی) کم‌ترین سطح پذیرش مردمی را به خود اختصاص داده است. رویکرد مبتنی بر سناریوسازی به‌کار رفته در این پژوهش با فراهم کردن امکان انتخاب سناریوهای مدیریتی و ارایه اثرات آن‌ها، رویکردی توانا در پیش‌بینی اثرات فعالیت‌های مدیریتی پیشنهادی برای تصمیم‌گیری نهایی می‌باشد.