ارزیابی ویژگی‌های موثر خاک بر وضعیت غلظت کادمیم در خاک و بذر گندم در برخی خاک‌های آهکی خوزستان

ویژگی‌های خاک بر مقدار و زیست‌فراهمی عناصر سنگین موثر می‌باشند. بنابراین، بررسی ویژگی‌های موثر خاک بر حلالیت و جذب این عناصر به‌وسیله گیاه ضروری است. هدف از این پژوهش، تعیین مهم‌ترین ویژگی‌های موثر خاک بر غلظت کل و قابل جذب کادمیم و تجمع آن در بذر گندم در خاک‌های آهکی استان خوزستان می‌باشد. به این منظور، تعداد 255 نمونه خاک مرکب و بذر گندم به روش وزنی، در مزارع گندم (با مساحت 4000 کیلومترمربع) نمونه‌برداری شد. سپس، ph، شوری، درصد رس، مقدار آهک، ظرفیت تبادلی کاتیونی، درصد کربن آلی، فسفر قابل جذب، غلظت کادمیم خاک (کل و قابل عصاره‌گیری با dtpa) و کادمیم بذر اندازه‌گیری شد. میانگین آهک در نمونه‌ها بیش از 46 درصد و میانگین غلظت کادمیم کل و قابل جذب، به‌ترتیب 47/1 و 085/0 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بود. میانگین غلظت کادمیم بذر 7/0 میلی‌گرم در کیلوگرم بذر به‌دست آمد. نتایج نشان داد که کادمیم کل خاک همبستگی معنی‌داری با درصد آهک (01/0p?)، ظرفیت تبادلی کاتیونی (05/0p?)، فسفر قابل جذب (01/0p?) و کربن آلی (05/0p?) دارد. همچنین، همبستگی مقدار رس (05/0p?)، درصد کربن آلی (01/0p?) و ph خاک (05/0p?) با غلظت کادمیم قابل جذب خاک معنی‌دار بود. غلظت کادمیم بذر با مقدار کربن آلی (01/0p?)، ظرفیت تبادل کاتیونی (01/0p?) و کادمیم قابل جذب خاک (05/0p?) همبستگی معنی‌داری داشت. اما، همبستگی معنی‌داری بین کادمیم بذر با کادمیم کل، ph خاک و میزان آهک در خاک‌های مورد مطالعه (05/0p?) مشاهده نشد. تاثیر ویژگی‌های خاک بر غلظت کادمیم بذر ارقام گندم (دوروم و نان) متفاوت بود. به‌طوری‌که، کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و غلظت کادمیم قابل جذب بر کادمیم بذر گندم دوروم تاثیری معنی‌دار (01/0p?) داشتند. برای گندم نان، افزون بر ویژگی‌های موثر بر گندم دوروم، مقدار آهک و رس نیز بر غلظت کادمیم بذر تاثیر معنی‌داری (05/0p?) داشتند. می‌توان نتیجه‌گیری کرد که فراهمی کادمیم قابل جذب خاک برای گیاه تحت‌تاثیر وی‍ژگی‌های خاک و گونه گندم می‌باشد.