اثر عملیات تراس بندی بر شاخص های کیفیت خاک در حوضه آبخیز چهل چای، استان گلستان

دست‌خوردگی و به‌هم ریختگی خاک در عملیات مهندسی حفاظت همواره مورد بررسی و مطالعه بوده و یکی از معایب این روش به شمار می رود. جهت بررسی این موضوع، تراس بندی به‌عنوان یک عملیات مهندسی مورد بررسی قرار گرفت. بدین‌‌منظور چهار تراس مجزا در چهار موقعیت مختلف، با درجه و جهت شیب، ارتفاع و زمان تاسیس متفاوت انتخاب شده و شاخص های کیفیت خاک در آن‌ها مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس بررسی میانگین شاخص های کیفیت خاک در چهار موقعیت تراس‌بندی مشاهده شد که عملیات تراس بندی موجب کاهش میانگین وزنی قطر خاکدانه ها به‌عنوان شاخص پایداری خاکدانه از 61/0 به 24/0 میلی متر گردید. هم‌چنین این عملیات موجب افزایش واکنش خاک از 32/7 به 64/7، هدایت الکتریکی از 347/0 به 808/0 دسی زیمنس بر متر، میزان آهک از 96/8 درصد به 69/38 درصد، میزان رطوبت اشباع از 45 به 49 درصد، میزان ازت کل از 124/0 به 176/0 درصد، فسفر قابل جذب از 64/1 به 38/5 و پتاسیم قابل جذب از 45/71 به 29/159 میلی‌گرم بر کیلوگرم و هم‌چنین موجب کاهش میزان ماده آلی از 73/2 به 27/1 درصد و ظرفیت تبادل کاتیونی از 6/85 به 7/66 سانتی‌مول مثبت بر کیلوگرم گردید. تنفس میکروبی به عنوان شاخص بیولوژیکی کیفیت خاک مورد سنجش قرار گرفت. تراس بندی تنفس میکروبی را کاهش داد. در کل، تفاوت آماری بین شاخص های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در بین چهار تراس در چهار منطقه مورد مطالعه به دست آمد. نتایج نشان داد که شاخص های مختلف کیفیت خاک تفاوت و روند مشخصی در تمام چهار موقعیت ندارد. نتایج این پژوهش نشان داد عملیات تراس بندی بر کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک موثر است و بنابراین باید به‌عنوان یک عملیات و مدیریت کاربری با شرایط خاص مورد توجه بوده و اثر آن بر سلامت فیزیکی اجزا اکوسیستم و روابط اقتصادی اجتماعی افراد مرتبط با این مدیریت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.