ارزیابی اجرای طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی با تاکید بر نصب کنتورهای هوشمند (مطالعه موردی: دشت بشرویه خراسان جنوبی)

سابقه و هدف: یکی از طرح های ملی و راهبردی بخش آب، طرح احیاء و تعادل‌بخشی آبهای زیرزمینی است. تشدید افت سطح آب و کسری مخزن در آبخوان‌ها ممنوعیت بیش از 405 محدوده از 609 محدوده مطالعاتی کشور را به دنبال داشته است. در همین ارتباط وزارت نیرو با تعریف طرح تعادل‌بخشی، تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب در سال 1384 برنامه‌های خود در زمینه بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی را تدوین نمود. مجدداً با فعال‌‌شدن‌ شورای عالی آب در دولت یازدهم، طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی کشورمشتمل بر 15 پروژه به تصویب رسید. بررسی مطالعات اخیر که در دشت‌های مختلفی از کشور صورت گرفته است؛ نشان می‌دهد تعادل‌بخشی منابع آب بر وضعیت منابع آب زیرزمینی در مناطق مختلف تاثیراتی متفاوت داشته است؛ با توجه به اینکه اثرات طرح تعادل بخشی بر محدوده‌های مطالعاتی خراسان جنوبی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است؛ لذا در این پژوهش به بررسی اثرات طرح تعادل‌بخشی در محدوده مطالعاتی بشرویه با تاکید بر نصب کنتورهای هوشمند پرداخته شده است.مواد و روشها: جهت بررسی موضوع از آمار 16 حلقه چاه مشاهده‌ای و داده‌های بارش دشت بشرویه در محدوده زمانی 1399-1374 استفاده شد و به منظور بررسی نوسانات آب زیرزمینی از آمار تراز سطح زیرزمینی چاه‌های مشاهده‌ای در سال‌های قبل (1393-1387) و بعد از نصب کنتور هوشمند (1399-1393) استفاده شد و هیدروگراف واحد آبخوان در بازه زمانی 1400-1385 ترسیم گردیده و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. سپس نقشه‌های هم‌تراز و هم‌افت آب زیرزمینی با استفاده از نرم‌افزار arc gis و درون‌یابی کرجینگ در سال-های قبل و بعد از نصب کنتور هوشمند ترسیم و بررسی گردید.یافته‌ها: میانگین افت سطح آب زیرزمینی در بازه زمانی 1393-1387 قبل از نصب کنتور هوشمند 3/21 متر و میانگین افت سطح آب زیرزمینی در بازه زمانی بعد از نصب کنتور هوشمند در بازه زمانی 1399-1393 به 2 متر کاهش داشته است. به عبارتی بعد از نصب کنتورهوشمند شیب افت سطح آب کاهش داشته است. میزان افت حجم آبخوان در بازه زمانی شش ساله بعد از نصب کنتور هوشمند نسبت به میزان کاهش حجم آبخوان در بازه زمانی شش ساله قبل از نصب کنتور هوشمند برابر 67/6 درصد می باشد که نشان دهنده 32/4 درصد کاهش در روند افت حجم آبخوان در بازه زمانی بعد از نصب کنتور هوشمند نسبت به بازه زمانی مشابه قبل از نصب آن ها می باشد.

evaluation of the implementation of the restoration and resilience plan of groundwater resources with an emphasis on the installation of smart meters (case study: boshroyeh plain, south khorasan)

background and objectives: the water sector has a national and strategic plan focused on restoring and improving the resilience of groundwater. due to a decline in water levels and reservoirs in aquifers, over 405 out of 609 study areas in the country have been prohibited. in response, the ministry of energy established a resilience plan in 2004 which included artificial feeding and flood spreading programs aimed at improving groundwater resources. later, the supreme water council approved 15 projects for the restoration and resilience of the country's groundwater resources. recent studies conducted in different regions of the country demonstrate that the resilience plan has had varying effects on groundwater resources. however, the effects of the resilience plan on study areas in south khorasan have not been extensively studied. therefore, this research focuses on the effects of the resilience project in the study area of boshroyeh, with an emphasis on the installation of smart meters. materials and methods: to investigate this issue, 16 observation wells and rainfall data from the boshroyeh plain were analyzed for the time period of 1996-2021. groundwater fluctuations were examined using data from the observation wells for the years before (2009-2015) and after (2015-2021) the installation of the smart meter. the hydrograph of the aquifer wells was drawn and analyzed for the period of 2007-2022. furthermore, groundwater level and confluence maps were created and analyzed using arc gis software and kriging interpolation techniques for the years before and after the installation of the smart meter.results: before the installation of the smart meter, the average drop of the groundwater level between 2009-2015 was 3.21 meters. however, after the smart meter was installed, the average drop of the groundwater level between 2015-2021 reduced to 2 meters. this means that the water level has decreased less after the installation of the smart meter. the volume of the aquifer decreased by 67.6% in the six years after the installation of the smart meter compared to the decrease in the volume of the aquifer in the six years before the installation of the smart meter. this indicates a 32.4% reduction in the decline process of the aquifer volume after the installation of the smart meter when compared to the same period before the installation. conclusion: the results of the study indicated that the severity of the water level drop varied during the statistical period of 2009-2021. after the completion of the installation of smart meters in 2015, the drop in the groundwater level had a lower slope compared to the period before their installation. additionally, the decline in the volume of the aquifer during the period after the installation of smart meters was lower compared to the same period before the installation. the installation of smart meters has also led to significant economic value due to the amount of saved water.