سینتیک رهاسازی روی در فراریشه در دوره کشت ذرت در یک خاک آهکی

سابقه و هدف: روی آزاد شده از خاک ریزوسفری فاکتور اصلی موثر در میزان قابلیت زیستی روی است. به منظور بررسی نحوه تاثیر فعالیت ریشه و ترشحات آن بر آزاد سازی روی در یک خاک آلوده در زمان‌های مختلف برداشت گیاه، آزمایشی به صورت گل‌خانه ای بر روی خاک آلوده به روی در سیستم رایزوباکس صورت گرفت. مواد و روش‌ها: نمونه خاک از عمق 030 سانتی‌متر یک خاک آهکی، از مزارع کشاورزی واقع در استان زنجان برداشت شد. به منظور مطالعه تاثیر ترشحات ریشه گیاه ذرت بر رهاسازی از رایزوباکس استفاده شد. ابعاد رایزوباکس 200 در 200 در 150 میلی‌متر (طول، ارتفاع و عرض) در نظر گرفته شد. رایزوباکس به سه بخش از مرکز به سمت لبه رایزوباکس از سمت چپ یا راست که توسط صفحات مشبک نایلونی (300 مش) احاطه شدند، یعنی ناحیه مرکزی برای رشد گیاه (20 میلی‌متر)، ناحیه های‌ نزدیک ریزوسفر (20 میلی‌متر) و ناحیه‌های توده خاک (40 میلی‌متر) تقسیم شد. هشت بذر در ناحیه مرکزی رایزوباکس‌ها کشت شدند و سپس به دو عدد تقلیل یافت. گیاهان 30، 60 و 90 روز پس از کاشت برداشت شد. این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه سطح زمان (30، 60 و 90 روز پس از کشت) و سه ناحیه با فاصله از ریشه در سه 3 تکرار اجرا شد. سینتیک رها سازی روی در خاک توده‌ای و ریزوسفری توسط روش عصاره گیری متوالی با dtpa در دوره زمانی 1 تا 528 ساعت در دمای 25 درجه سانتی‌گراد تعیین شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که با افزایش زمان میزان روی تجمعی آزاد شده افزایش یافت. همچنین میزان روی تجمعی آزاد شده در خاک ریزوسفری در زمان 60 روز پس از کشت به صورت معنی‌داری نسبت به خاک‌های غیرریزوسفری (nr و b) به دلیل جذب گیاه کاهش یافت. بین زمان‌های مختلف برداشت گیاه از نظر غلظت روی تجمعی اختلاف معنی‌داری در هر ناحیه ریشه‌ای وجود داشت. میانگین روی آزاد شده از خاک ریزوسفری، متاثر از ریشه و توده‌ای 60 روز پس از کشت به ترتیب 5/278، 18/269، 7/259 میلی‌گرم بر کیلوگرم بدست آمد. مقایسه مقادیر ضریب تبیین (r2) و خطای استاندارد تخمین (se) نشان داد که معادله‌های تابع توانی و مرتبه اول واکنش‌های آزاد سازی روی را به خوبی توصیف نموده است، به طوری که دارای بیشترین ضریب تبیین و کمترین خطای استاندارد تخمین می‌باشند. همچنین ضریب b معادله توانی در همه خاک‌ها کمتر از یک بدست آمد که نشان دهنده این است که سرعت آزاد شدن روی با زمان کاهش می‌یابد. بهترین مدل برای توصیف آزاد شدن روی در خاک های ریزوسفری و غیرریزوسفری، مدل توانی بود.نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که ویژگی‌های روی رها شده به برآورد پتانسیل تامین روی در ریزوسفر ذرت کمک می‌کند که متفاوت از خاک توده‌ای می باشد.

Zinc Desorption Kinetics in Corn Rhizosphere during Cultivation Period in a Calcareous Soil

Background and objectives: Desorption of Zinc (Zn) in the rhizosphere soil is the primary factor that affects bioavailability of Zn. Desorption kinetics in the rhizosphere soil is an important process that controls the availability of the metals to plants. To investigate the effect of root activity on Zn desorption in a polluted soil at different harvesting times, a greenhouse experiment was conducted using rhizobox. Materials and methods: Soil sample was collected from the 0–30 cm depth of a calcareous soil from agricultural fields located in the Zanjan province, Iran. In order to study the effect of maize root exudates on the Zn desorption using from a rhizobox. The dimension of the rhizobox was 200 mm × 200 mm × 150 mm (length × width × height). The rhizobox was divided into three sections from central to left or right boundary of rhizobox which were surrounded by nylon cloth (300 mesh), viz. a central zone for plant growth (20 mm in width), near rhizosphere zones (20 mm in width), and bulk soil zones (40 mm in width). Eight seeds were sown per rhizosphere zone and subsequently thinned to two plants. Plants were grown under greenhouse conditions. Plants were harvested 30, 60 and 90 days after germination. This research was conducted in a factorial design, with 3 replications, three levels of time (30, 60 and 90 day) and three zones classified based on their distance from root. The kinetics of Zn desorption in bulk and rhizosphere soil was determined by successive extraction with DTPATEA in a period of 1 to 528 h at 25±1 0C. Results: The results showed that cumulative desorption of Zn increased with time. Zinc desorption rate in the maize rhizosphere soils were significantly (p<0.05) lower than bulk soils at 60 days after planted. There were also significant differences between harvesting times. The mean of Zn desorption in the bulk, near root and the rhizosphere soils were 278.5, 269.18 and 259.7 mg kg1, respectively at 60 days after planted. Comparisons of R2 and SE values indicated that the power function and firstorder kinetic equations described the reaction rates fairy well, as evidenced by the high coefficients of determination and low standard error of the estimate. The desorption rate constants in the firstorder and power function equations have been introduced as an index of Zn desorption rates in the rhizosphere and the bulk soils. Also, the parameter b in power function was Conclusion: The results of this research revealed that Zn desorption characteristics that are helpful to estimate the Zn supplying power of soils in the maize rhizosphere, are quite different in rhizosphere and bulk soil.